DSC06925

„Kocham mamą. ale ona nie lubi, jak Ją kocham" (nr (20 ,<ł*„ lat 7,4), „Tata kocha Magdę mnie nie" (nr 21)9, dz„ lat 7;8),

Jak widać, ditieci obwiniają swoich rodziców o niedostatek ucnic | w skatują OS krzywdę, jakiej są przedmiotem W O własnym ■ odczuciu Do tych zagadnień powrócimy w następnym rozdziale ' pracy,

Z kolei przejdziemy do analizy wyników testów (kartek) z wy.

, potoUdrUnii negatywnymi. W tabeli li uwidocznione st| one w rubryce: h, i, j, k. Rzut oka na dwa pierwsze rzędy tej rubryki wskazuje, te najwięcej kartek o treści negatywnej skierowały dzieci do ojców (10*.»), matek (8,1%) oraz starszych braci (7,1%), Kolejne miejsca zajęli: starszo siostry (6,5%), młodsi bracia (5,8*/*) i młodsze siostry (4,0" o), Babcie dostały od dzieci nieco więcej kartek negatywnych (1,1%) niż dziadkowie (0,7%).

Przypatrzmy się od razu porównaniu kartek z wypowiedziami I pozytywnymi i negatywnymi od dziecka do członków rodziny ora: wynikom istotności statystycznej w tym zakresie (rubryka i j). Dano te dostarczają ciekawego materiału interpretacyjnego),

Zaczniemy od podania istotności statystycznych, które są następujące: matki t - 42,1, ojcowie t - 16,1, młodsze siostry t = 14,0. Istotności między kartkami pozytywnymi a negatywnymi dla pozostałych osób w rodzinie są następujące: starsi brucia i i 3,1, starsze siostry t - 0,7, młodsi bracia t *= 0,5 na korzyść kartek o treści negatywnej.

Jak widać z porównania danych procentowych, statystyczna istotność rozkładu wyników jest znaczna dla matek, ojców, młod-| szych sióstr i starszych braci na korzyść uczuć pozytywnych, a poniżej istotności znajduje się rozkład wyników starszych sióstr i młodszych braci. Nie potrafimy wyjaśnić tego zjawiska inaczej, aniżeli przyjmując, iż dzieci potrafią odwzajemniać się zarówno R uczuciach dodatnich, jak i ujemnych. Dane te wskazują nadto na fakt, iż bilans uczuciowy dziecka wobec członków rodziny, oprócz starszych sióstr i młodszych braci, jest dodatni, co wskazuje na pozytywne układy w rodzinie badanych dzieci.

Na zakończenie tej części rozdziału porównajmy między sobą kartki z wypowiedziami negatywnymi „od” i „do". Otóż analiza autystyczna za pomocą testu t wykazuje, że istotna statystycznie

Jest Jodynie różnica kartek u ojców (t *« 3,4), którzy „wysyłają” dziecku więcej kurtek o treści negatywnej, niż od nich otrzymują, oni z od starszych braci (t <** 3,8), którzy dają mniej, niż sami otrzymują, W pozostałych przypadkach uczucia negatywne badanych dzieci wobec członków rodziny są burdzo bliskie tych uczuć, jakie w swym wyobrażeniu otrzymują. Wskazuje to na fakt, iż dziecięcy mechanizm wewnętrznego „rozliczania" uczuć funkcjonuje nie tylko w zakresie uczuć pozytywnych, ale także w zakresie negatywnych. Odpowiednie istotności dla pozostałych osób są następujące: matki t 2,4; młodsze siostry t 1,1; starszo siostry t 0,2; młodsi bracia t ■ 0,7; babcie t » 0,5; dziadkowie t - 2,1.

2. Postawy dzieci wobec członków rodziny w zależności od własnej płci

Przeprowadzona wyżej analiza wyników 370 dzieci za pomocą testu .1, Anthony’ego i E. Bene wskazuje na ogólny kierunek i nasilenie postaw dzieci wobec rodziców. Nie daje ona jednak obrazu różnic w postawach w zależności od płci dziecka. Obecnie postaramy się dokonać takiej analizy.

W badaniu brało udział 191 dziewcząt i 179 chłopców. 13 dziewczynek nie miało ojców, zaś chłopców w podobnej sytuacji rodzinnej było 8. Aby uzyskać jaśniejszy obraz tego stanu, opracowaliśmy tabele obrazujące postawy dziewcząt (tab. 6) i postawy chłopców (tab. 7) wobec rodziców i pozostałych członków rodziny.

a. Postawy dziewcząt

Z tabeli 6, prezentującej wyniki postaw dziewcząt wobec rodziców i pozostałych członków rodziny widać, że na 3447 kartek z wypowiedziami pozytywnymi — matki otrzymały 1247 kartek, tj. 36,2%, ojcowie zaś 593, czyli 17,2% (t 17,4). Kolejne miejsce zajmują siostry młodsze (8,3%) I “Starsze (7,5%); różnica jest tu statystycznie nieistotna (t = 1,2). Młodsi bracia otrzymali 6,2% ogółu kartek przydzielonych wszystkim członkom rodziny, sobie i „panu Nikt”, zaś starsi bracia — 4,3% kartek (t = 3,6).

97

7 — Wlęil ucsuciowe w rodiinlt