DSC07068 (2)

go zazębiania się strony psychicznej ze stroną fizyczną w naturze ludzkiej — w bardzo istotnej mierze o tym, jakim w efekcie procesu rozwojowego okaże się człowiek dojrzały.

Napoleon Wolański

ETAPY ROZWOJU DZIECKA. DOROSŁY. CZŁOWIEK STARY W RODZINIE

Pozycja danej osoby w rodzinie wynika z roli, jaką w niej pełni ona formalnie (pokolenie, płeć), charakteru jej świadczeń dla rodziny (zarobkowanie, praca w domu itp.), autorytetu, jaki potrafi sobie wyrobić; wreszcie — pozycja ta zależy od wieku danego członka rodziny, w miarę bowiem upływu czasu zmieniają się zarówno biologiczne i psychiczne właściwości człowieka, jak i charakter jego kontaktów z otoczeniem oraz reakcje na otoczenie, w związku z czym dla zrozumienia przemian roli jednostki w rodzinie niezbędne jest bliższe zapoznanie się ze zmianami, jakim podlega człowiek w rozwoju osobniczym. W niniejszym rozdziale omówimy zmiany, które zachodzą w rozwoju biologicznym człowieka.

Przemiany, jakim ulega z wiekiem człowiek, są uwarunkowane genetycznie, a tym samym ich następstwo jest w znacznym stopniu niezmienne i dalszy etap rozwoju nie może być realizowany bez etapu go poprzedzającego. Zjawisko to, zwane stadialnością rozwoju, odnosi się do przejawów rozwoju tak psychicznego, jak i biologicznego.

Zazwyczaj wyodrębniane etapy w rozwoju osobniczym różnią się w istotny sposób między sobą, przy czym jednym z nich właściwa jest specyfika procesów rozwoju progresywnego (postępowego), innym zaś specyfika procesów inwolucji (zwanej też rozwojem regresywnym), a także odmienny jest zazwyczaj w każdym z nich układ stosunków: organizm-środowisko. Dwa następujące po sobie etapy: dzieciństwo (od poczęcia do 7-9 r. życia) i etap dojrzewania płciowego (od 8-10 do 20-25 r. życia), zaczynają się przyspieszonym rozwojem (por. ryc. 4). Do częściej przyjmowanych systemów podziału należy przedstawiony poniżej.

Okres rozwoju jródmacicznego (zwanego też wewnątrzłonowym). W okresie tym o procesach biochemicznych i rozwoju potomka decyduje w zasadniczym stopniu organizm matki; asymilacja chemicznych komponentów otoczenia zdecydowanie przeważa nad dysymilacją (procesem rozpadu tkanek), a tym samym składniki pokarmowe dostarczane za pośrednictwem ustroju matki stają się składnikami chemicznymi komórek i tkanek płodu. W rozwoju śród-macicznym wyróżnia się dwie zasadnicze fazy:

1. Faza zarodkowa to pierwsze 8 tygodni rozwoju. W ciągu 10-14 dni po zapłodnieniu, podczas przesuwania się jaja płodowego z jajowodu do macicy, zapłodnione jajo dzieli się na komórki potomne (bruzdkowanie), uzyskuje postać tzw. moruli i blastocysty, po czym zagnieżdża się w ścianie macicy.

33

1 — Rodzina 1 dziecko