DSC07223 (3)

.ę profesjonalistą jest pracownik, u którego prawdopodobieństwo popełnić n»a błędu podczas pracy jest znikome, ponieważ potrafi zapewnić w każde' sytuacji odpowiednio wysoki poziom wykonania zadań zawodowych.

Słowo kwalifikacje (łac. maUfimtU - określenie i qualificator - ten, kto określa od yualificam- oceniać, określać - por. Kopaliński, 1999, s. 286) jest opj. sywane, jako układ umiejętności, wiadomości i cech psychofizycznych, niezbędnych do wykonywania zestawu zadań określonego w opisie zawodu (Kwiatkowski. Sepkowska, red., 2000, s. 9). Umiejętność zaś jest określana, jako zdolność do wy konam a czynności prowadzących do uzyskania zaplanowanego wyniku, realizacji zadania zawodowego. Autorzy projektu budowy standardów kwalifikacji zawodowych wyróżniają trzy kategorie zadań:

-    technologiczne, dotyczące metod działania, technologii wytwarzania, usług, wykonywania operacji, opracowywania projektów, badań itp.,

-    organizacyjne, dotyczące organizacji pracy na własnym stanowisku oraz organizacji pracy podległych pracowników,

-    zadania kierowania i współpracy, dotyczące współpracy z drugim pracownikiem, kierowania zespołem i współpracy w ramach zespołu, współpracy z przełożonymi, kooperantami, otoczeniem przedsiębiorstwa (Kwiatkowski, Sepkowska, red., 2000, s. 9).

Sądzę, że do skutecznej realizacji zadań zawodowych, zwłaszcza w dwu ostatnich obszarach, przydatne jest posiadanie umiejętności interpersonalnych, umiejętności zawodowego funkcjonowania, skutecznego współdziałania w mniejszych lub większych społecznościach zakładu pracy.

Jak zauważa T.W. Nowacki (1999, s. 144), kwalifikacje pracownicze są oparte na odpowiednich podstawach i ocenach rzeczywistości, a ich istotę stanowią układy umiejętności rozwiązywania zadań pracowniczych. Dla tego autora, umiejętność jest to sprawdzona możliwość wykonania przez jednostkę czynności, prowadzących do uzyskania zaprojektowanego wyniku. W każdym rodzaju kwalifikacji występują trzy grupy właściwości jednostki, ujaw-ii niające jej możliwości owocnego działania:

-    kwalifikacje społeczno-moralne, wśród których najważniejszy jest stosunek do pracy, ale także poczucie odpowiedzialności, umiejętność współpracy, poczucie koleżeństwa, chęć pomocy współpracownikom,

-    kwalifikacje fizyczno-zdrowotne,

-    właściwe kwalifikacje pracownicze (Nowacki, 1999, s. 146).

Potrzeba zapewnienia porównywalności dyplomów na lokalnych, krajowych i międzynarodowym rynku pracy sprzyja opracowaniu standardów kwalifikacji zawodowych, zapewniających właściwą jakość kształcenia zawodowego oraz wykonywanych produktów i świadczonych usług.

Standardy kwalifikacyjne rozumiane są jako ogólnie akceptowane przez przedstawicieli edukacji oraz różnych dziedzin gospodarki i kultury normy wymagań, opisujące zbiór niezbędnych umiejętności, wiadomości i postaw do wykonania danego zadania, a także określające warunki i metody oceny przydatności zawodowej kandydatów (Bednarczyk, 1998). Na przykład, po-•hni^e obowiązującym w Wielkiej Brytanii systemem oceniania kwalif zawodowych określonych przez przemysł i handel jest angielski svstei

^larcjów narodowych kwalifikacji zawo<iowych — NVQs — od ang ^^iatud Qualificalioris (Kowalczyk, 1997). Mają one stanowić spó

yalionul pojny naro-

system kwalifikacji odnoszących się do specyficznych obszarów zawo-⁽⁴ ywch z wyraźnym zaznaczeniem, co kandydat jest zofoowiązany uczynić, dry uzyskać wymagane kwalifikacje.

^a kwalifikacje zawodowe w konkretnym ich obszarze powinny być budowa-' jak gdyby warstwowo, tworząc w końcu coś na kształt piramidy. Jej pod-"i_aWą_> a zarazem zbiorem kwalifikacji zawodowych o najszerszym charakterze powinny być te z nich, które nazwać by można kwalifikacjami czy też iniiejęltiościami kluczowymi (Skrzypczak, 1998). W literaturze przedmiotu znajdujemy obszerną dyskusję poświeconą zakresowi znaczeniowemu pojęcia oraz kształtowaniu kwalifikacji kluczowych w toku modernizacji kształcenia zawodowego (por. m.in. Arnold, 1996; Bunk, 1989; Skrzypczak, 1998; VVahse, 1996). Anne-Katherina Wahse (1996) wykazuje dużą koniunkturę, na jaką w dyskusjach o edukacji zawodowej napotyka ostatnio to pojęcie.

Na szczególne znaczenie czynnika ludzkiego w obszarze kwalifikacji zawodowych zwracają uwagę autorzy licznych opracowań specjalistycznych (por. m.in. Nowacki, 1999; Skrzypczak, 1998). Jak piszej. Skrzypczak, poza kwalifikacjami <> charakterze kluczowym, które nabywać powinien podmiot kształcenia zawodowego w trakcie edukacji ogólnokształcącej, na różnych jej przedmiotach nauczania, do kwalifikacji kluczowych w każdym razie zaliczyć też należy, co najmniej cztery jeszcze ich zbiory. Jeden z nich związany być powinien z systemem wartości, które gotów jest akceptować i realizować w praktyce absolwent edukacji zawodowej, drugi odnosić się powinien do jego kompetencji w zakresie komunikowania się z innymi ludźmi, trzeci związany jest z określonymi sprawnościami myślenia, czwarty wreszcie z umiejętnościami samodzielnego doskonalenia zawodowego (1998, s. 39). Przez kompetencje interkomunikacyjne J. Skrzypczak (1998, s. 43-44) rozumie tę część kompetencji zawodowych, która dotyczy określonego poziomu sprawności we wzajemnym przekazywaniu sobie różnych informacji przez osoby wchodzące ze sobą w różnego rodzaju interakcje — umiejętności podmiotu w zakresie zrozumiałego i jednoznacznego przekazywania własnych komunikatów innym osobom oraz właściwego odczytywania komunikatów nadawanych różnymi kanałami przez inne osoby. Na każdym stanowisku pracy posiadać trzeba nie tylko wiedzę teoretyczną i umiejętności „techniczne". lecz również ważna jest umiejętność kontaktowania się z innymi ludźmi (przełożonymi, podwładnymi, współpracownikami, klientami, gośćmi), umiejętność prawidłowego przekazywania im swoich myśli i odczuć oraz umiejętność podejmowania udanych prób różnego rodzaju negocjacji.

Jak się wydaje, w obszarze umiejętności interpersonalnych przydatnych cło efektywnego realizowania zadań zawodowych, warto wymienić umiejętności asertywnościowe, których krótki opis pragnę przedstawić w dalszej części opracowania.

91