DSC08124 (2)

76

8. KSIĘGI

W pewnej biblijotece, gdzie była, nie pomnę , Powadziły się księgi; a że niezbyt skromne.

Łajały się do woli różnymi języki.

Wchodzi biblijotekarz, pyta się kroniki:

* „Dlaczego takie wrzaski?" — „Dlatego się swarzem, Iżeś mnie śmiał położyć obok z kalendarzem". „Wszystko się tu porządnie — rzekł jej — posadziło: On zmyśla to. co będzie, ty zmyślasz, co było".

9. HIPOKRYT

Mniej szkodzi impet jawny niżli złość ukryta.

Ukąsił idącego brytan hipokryta.

Rzekł nabożniś: „Psa obić nie bardzo się godzi.

Zemścijmy się inaczej, lepiej to zaszkodzi".

8. KSIĘGI

w. 4 kronika — tu: działo historyczne ułożone w zwykłej u dawnych dziejopisów formie chronologicznego wyliczenia faktów. Pisarze Oświecenia ustosunkowali się krytycznie do przekazów historycznych zapisanych w dawnych kronikach (np. w Kronice Kadłubka), dążąc do oddzielenia prawdy od zmyśleń i baśni, w. 6 Kalendarze z pierwszej połowy XVIII wieku, a także wydawane później, oprócz wielu bałamutnych i naiwnych wiadomości podawały tzw. prognostyki, tj. przepowiednie „dni feralnych", zapowiedzi klęsk żywiołowych, omówienia wpływu planet na zdrowie i życie człowieka, przewidywania wypadków mających zajść w bliskiej I dalszej przyszłości. Prognostyki te. powołujące się zwykle na nikłe strzępki wiedzy astronomicznej, układali przeważnie profesorowie Akademii Krakowskiej I Zamojskiej, zwani astrologami lub astrohlami. Oświecenie wydało tym prognostykom zdecydowaną walkę. Wskutek akcji uczonych okresu Oświecenia zwyciężyła w nauce astronomia kopernikańska, astrologia została pogrzebana jako nauka, zaś kalendarze oczyszczono z prognostyków. Bajka Krasickiego jest kpiną zarówno z bezkrytycznych kronik, jak i z oh* skuranckich kalendarzy .

9. HIPOKRYT. Hipokryi — |z grec.) dziś: hipokryta, tj. obłudnik, nabożniś.

⁵ Jakoż widząc, że ludzie za nim nadchodzili.

Krzyknął na psa, te wściekły; w punkcie go zabili.

10. DĄB I MAŁE DRZEWKA

Od wieków trwał na puszczy dąb jeden wyniosły-.

W cieniu jego gałęzi małe drzewka tosty.

A że w swojej postaci był nader wspaniały.

2e go doróść nie mogły, wszystkie się gniewały.

⁵ Przyszedł czas i na dęba pełnić srogie losy;

Słysząc, że mu fatalne zadawano ciosy.

Cieszyły się niewdzięczne. Wtem upadł dąb stary. Połamał małe drzewka swoimi konary.

11. WILK I OWCE

Choć przykro, trzeba cierpieć, choć boli, wybaczyć. Skoro tylko kto umie rzecz dobrze tłumaczyć.

Wszedł wilk w traktat z owcami. O co? O ich skórę,

* Szło o rzecz. Widząc owce dobrą koniunkturę ³ Tak go dobrze ujęły, tak go opisały,

Iż się już odtąd więcej o siebie nie bały.

W kilka dni ten, co owczej skóry za widy pragnie, Widocznie, wśród południa, zjadł na polu jagnię.

Owce w krzyk. A wilk na to: ..Po cóż narzekacie?

*• Wszak nie masz o jagniętach i wzmianki w traktacie ^r-

w. 6 w punkcie — natychmiast, w taj samej chwili

10.    DĄB I MAŁE DRZEWKA

w. 5 pełnić srogie losy — tu: zginąć, umrzeć w. 6 tatalne — zgubne, zabójcze

11.    WILK I OWCE

w. 4 koniunktura — (z lec.) sposobność.

w. 5 opisać — tu: związać umowami określającym; mb prawe-w. 8 widocznie — jawnie, w biały dzień.