DSC08520 (3)

HMPWi    mm BMMS

LVI

W KHAJl)

j>ostaciami tego sporu byli pisarze, kwalifikowani dziś jak₀ .romantycy - Kraszewski. Rzewuski, Grabowski -ale tak

SYTUACJA

LVII

n

wieści romantyczne, nieliczne zresztą (np. Król zamczys/^S <S_aryzm. Jakże .znamienne są marginalnie, bo niby to oczywiste, czyńskiego. Poganka Żmichowskiej, Sędziwój Dziekońskj_e S wtrącone przez Kraszewskiego do artykułu Słówko o praw-wstawaly poza ich kręgiem i nie towarzyszyło im rozbudzeni    ,«rnmame historycznym- „Człowiek - twórca układa tylko po

racji teoretycznych. Polscy romantycy nie starali się tegog-Yj^jemu tofsrzebrsTw sobiefstworzyć nie może właściwie nic”.

j zatem o to tylko, jak zbierać i układać, jakimi regułami się wać, jakie tematy dobierać. \

W latach 40-tych i 50-tych, gdy dyskusje o powieści przybierały do Alkhadara (1854) Edmunda Chojeckiego. Chojecki m^na sile. sytuowano ją w innym niż romantyczny kręgu problematy-

zaanektować f ślady refleksji krytycznej znaleźć można ffljpzie zate obrębie jednej z powieści „romantycznych”, we włączającOkierować, jakie tematy dobierać, polemiki krajowe, mimo że dzieło powstało na emigracji.Jj*'"' iwj| ^zl0-⁺-''^c|^1    nrl

do Alkhadara (1854) Edmunda Chojeckiego. Chojecki

powieści współczesnej, walczącej o święte ideały, ukazujaJ^. To byty lata postulatów zmierzających do związania literatury ___.i •____•    .i_________:__.„i__£. SljBl ramar-h możliwości donuszczanvch Drzez cenzure. z aktualnvn

kę jednostki przeciw światu, eksponującej jej „przeboje ze J Warnach możliwości dopuszczanych przez cenzurę, z aktualnym

■■iszv ty^ciemkraju^owieśęL_jmąlownięze^_^i_ąęe_JiTDrąwdziwy^lobraz fce^lrealiów, prze ■ci; _u>e powieści

się jednak stosunkowo późno i nie wywołał żadnego oddźwi^' SS SBSgBg Te natomiast postulaty? któreformułowali w kraju_nurt pozytywistyczny, stkim Mjchał Grabowski i Jozef Jgnacy Kraszewski, powsta^^^y tendencje do wiernego opisu świata i realiów społecz-pod presją sytuacji politycznej^ zmuszającej do ucieczkirod najwj, ale wolno to przebiegał o, \bo powieść ulegała stale presjom niejszych problemów współczesności. Uwaga_pisarzyJ ktytj|(^_woj_ai_tj_eg₀ typ_U: myśli konserwatywnej, preferującej powieść hi-krępowana cenzurą. kierował asię^utematyee-histoiycznjj^ry^ą J określonym sposobie idealizacji dziejów oraz pozosta-spoleczno-obyczajowej.    lej mimo wszystko w świadomości pisarzy i krytyków romantycznej

Sprawą podstawową wydaje się zmiana płaszczyzny rozwaj^jechęci wobec sztuki odtwarzającej, dyskutuję się o powieści i znikło już owo nadrzędne (także 91 Podporządkowania powieści gloryfikacji przeszłości i Polski powieści) pojęcie poezji jako kreacji, jako otwierania horyztmapcheckiej domagali się głównie Michał Grabowski i Henryk przyszłości, a także wizja poety jako wieszcza i przewodnika niizewuski (zob. fragment Wędrówek umysłowych Rzewuskiego). diiTWrefleksjach o historii nie pojawiała się już idea. kieruiaaBpwieść o dawnych wiekach pragnęli podporządkować ideologii przeszłości wielkich poetów romantycznych: by z niej przyslttajnego nurtu romantycznego konserwatyzmu, dzieje odczytać, by pomogła pojąć prawdę o całości dziejów wi/Trwaly wciąż w świadomości ideały romantyczne, pamiętano o du. W zamian pojawia sie intencia.Pgedstawiania dziejów, ukaipuoslej i wielkiej roli, jaką romantycy przypisywali sztuce. Prze-nia igh ciągłości, Tendencje romantyczne ustępują -zgoJńieS#^ oddzielała tamte porywające idee, głoszące posłannictwo tą z poetyką gatunku - na rzecz przybliżenia do realnej rzeczywisty’ °d poziomego utylitaryzmu, w którym karlała także rola ści. Także gdy pisze się o przesłaniu moralnym', formułujesięjip™ ^{Toteż nowe} postulaty spotykały się z oporami, ich twórcy bardziej przyziemnych kategoriach - jak tendencyjność, uf™ ^nie byli w pełni konsekwentni, usiłowali zachować jakieś ele-

jpnty romantycznych wzorców kreacji artystycznej. Ślady takich

mi towarzyskimi stosunki”, odsłaniającej „jęki teraźniejszy!? życiem kraju. Powieści malownicze , dające „prawdziwy

koleń” i „katownictwo ducha”. Szkic ten miał wyraźne _akce„V^iów: P^y^tow.eka i dziejów narodowych oraz dydaktycz-

lemiczne wobec toczących się w kraju dyskusji o powieśd;>B1    |^ludu    MS ^cele” ^tw°^{rczOSC1 (zob}

_:jł __    ______ ^J 7,    .    • a ~~    Kraszewski Przeszłość i przyszłość romansu).