144 Rozdział iy
mina o „larwach”. Wykorzystując dwuznaczność terminu — słowo to oznacj, w oświeceniu zarówno upiora, zjawę, marę, widziadło, jak i maskę, maszkarę"*., maluje obraz ogarniętej szałem karnawałowej zabawy stolicy jako pochodu lar* (reduty to bale maskowe odbywające się zwykle w okresie karnawału).
II
Ostrzegam jednak - informuje autor artykułu - iż te larwy nie są owe strachy, które z tamtego świata przychodząc, w nocy się pokazywać i ludzi turbować zwykły; są to ludzie prawdziwi, ludzie żyjący, którzy się nie komentując twarzami swoimi, inszych sobie podle upodobania i gustu swojego dobierają. [...] larwy nie są to jakowe straszydła z tamtego świata przychodzące, mają jednak jeden przymiot właściwy upiorom, bo jak ci — według powieści niezawodnych - krew, jak tamte pieniądze z worków ludziom wysysają113.
Negatywne konotacje postaci stają się źródłem konceptu, na którym opiera się wiersz Elżbiety Drużbackiej Dekret na upierów morzących hetmana"3. Żądni profitów pochlebcy przypominają upiory nękające śmiertelników:
poci
liii
nie dom:
się
po1
Czy to upiery czy to upierzyce,
Co nam hetmana po kilkakroć morzą, (w. 1-2)
Prawo analogii podsuwa poetce rozwiązanie problemu i skuteczna neutralizacja natrętów wymaga użycia sposobów stosowanych zazwyczaj wobec podejrzewanych o upiorstwo nieboszczyków:
A jako zwyczaj, rydlem czy toporem Łby poucinać, zagrzebać pod borem, (w. 5-6)
Ostatecznie sugeruje jednak zastosowanie mniej radykalnych metod:
Krasicki zc Jłie przejdzie jednocześnie 1 q swoich dzi wampiryzmu dżemem „żart Żartobliw
„wmaszce , ludzkie służy onswepodst
Pierwszą o miejsce trz wszedł, nie
06-gru-l 1 12:41
Sposób łakome uspokoić strzygi:
Za dwa wakanse oddaj im dwie figi. (w. 19-20)115
W nich bo A dopiero H ten czat !po nocac
1,2 Por. Linde, op.cit., t. 2: G—I., Warszawa 1994, s. 593 („poczwara, straszydło, według dawnych pogan dusze złych ludzi potępionych, tułające się na straszenie żywych”, leksykograf przytacza definicję ze Zbioru potrzebniejszych wiadomoki I. Krasickiego. Por. ibidem, t. 2, s. 19).
H Monitor 1765-1785, s. 194.
114 Hetmana polnego koronnego Jana Klemensa Branickiego.
115 E. Druźbacka, Wiersze wybrane, s. 99.
W/ iifil
7 ^‘Polski