DSC06392

102

R. Kotuński, E. Runu-

sedymentacji terygenicznej albo oceanicznej (bio-genicznej, endogenicznej-hydrotermalnej i wulkanicznej). Regionom intensywnej sedymentacji przeciwstawia się takie, które charakteryzują się niewielką dostawą zarówno terygenicznego, jak i biogenicznego materiału osadowego, i w których przeważają procesy hydrogeniczne. Wynika stąd, że decydującym czynnikiem w tym środowisku jest nie tylko rodzaj i ilość dostarczanego materiału osadowego: terygeniczny lub biogeniczny,

ale także intensywność procesów endogenicznych. Wyrazem przestrzennego rozmieszczenia osadów, oprócz tempa sedymentacji, jest także wielkość powierzchni dna pokryta przez różne typy osadów (tab. 4.4). Regiony występowania materiału terygenicznego czy biogenicznego, związane z biologiczną produktywnością wód powierzchniowych czy też z wpływem czynników endogenicznych, tj. aktywnością tektoniczną i wulkaniczną, podporządkowane są także równoleżnikowej stre-

Tab. 4.3. Tempo akumulacji osadów morskich w wybranych akwenach

Rodzaj osadu	Miejsce pobrania próbki	Tempo akumulacji w mm/tys.lat
Brunatne iły pelagiczne	Pacyfik	0*3-1,6
Muły radiolariowe	Środkowy Pacyfik	< 5
Muły wapienne	Wschodni Pacyfik	25
Muły radiolariowe	Ocean Indyjski	, 20-25
Muły wapienne	Ocean Indyjski	. 30-37
Muły globigerynowe	Ocean Atlantycki	20-40
Osady morsko-lodowcowe	Obrzeża Antarktydy	10
Muły terygeniczne z materiałem wulkanicznym	Morze Banda, Archipelag Sundajski	750
Piaski i muły (osady prądów zawiesinowych)	Baseny u brzegów płd. Kalifornii	700,0
Iły warwowe z okresu deglacjacji	Morze Bałtyckie	5—200 rocznie
Dy postglacjalne	Morze Bałtyckie	200-2000
Iły laminowane	Morze Czarne	* 200,0
Iły warwowe	Drammens Fiord, Norwegia	1500,0

Źródło: Gradziński i in., 1986.

Tab. 4.4. Powierzchnia głównych typów osadów dennych

Typy osadów		Obszar występowania w % ogólnej powierzchni
Terygeniczne (muły, piaski, żwiry)		10,20
Muły wapienne	Otwomicowe i kokolitowo--otwomicowe	37,01	37,82
	Pteropodowo-otwomicowe	0,14
	Koralowo-glonowe	0,67
Muły krzemionkowe	Okrzemkowe	6,46	10,75
	Okrzemkowo-radiolariowe	4,29
Muły krzemionkowo-wapienne	Okrzemkowo-otwornicowe	2,35	6,11
	Radiolariowo-otwomicowe	3,76
Iły poligeniczne	Brunatne iły pelagiczne	35,12	35,12

Źródło: RUhle na podstawie różnych źródeł,