DSCF0479

28    EMPATIA    I"

elementarnych możliwości poznawczych obserwatora. Jeżeli na przykład, obserwator miał już wcześniej okazję odbierać od innych sygnały emocjonalne    ®

podczas doświadczania tego samego afektu (załóżmy, że obserwowany i obserwator są równocześnie wystawieni na działanie tego samego nieprzyjemnego    *■

bodźca), to sygnały emocjonalne wysyłane przez obserwowanego mogą dopro-    '

wadzić do wywołania tego właśnie stanu emocjonalnego u obserwatora. Jest    ^!

to dokładnie taki sam proces, jak ten opisany przez Spencera (1870), jego wystąpienie zależy od istnienia całkiem podstawowych możliwości poznawczych:    i

po prostu umiejętności rozróżnienia pomiędzy bodźcem i faktem, że jest się wystawionym na jego działanie. Podobna, chociaż bardziej ogólna wersja tego    ]

procesu, skojarzenie proste, została zaproponowana przez Hoffmana (1984)    1

i zostanie bardziej wyczerpująco opisana w następnym rozdziale. Ponadto Eisenberg, Shea i inni badacze (1991) opisali proces stosunkowo mało wyrafi

nowany, zwany „etykietowaniem” (abelling), w którym obserwator używa prostych wskazówek, by wywnioskować coś o doświadczeniu obserwowanego:    i

przykładowo, obserwator może wiedzieć, że niektóre sytuacje, powiedzmy -uzyskanie dyplomu, zazwyczaj powodują uczucie szczęścia. Obserwowanie kogoś, kto właśnie otrzymał dyplom, może doprowadzić do wniosku, że osoba ta jest szczęśliwa, bez uwzględnienia innych sygnałów, które również mogą być obecne. Taki właśnie, uproszczony sposób rozumowania wymaga zatem sto-    <

sunkowo niewielkiego stopnia wyrafinowania poznawczego.

Zaawansowane procesy poznawcze    V;if 3

Na zakończenie kilka procesów wymagających stosunkowo zaawansowanych rodzajów aktywności poznawczej. Jeden z przykładów to przypadek    <

określony przez Hoffmana jako skojarzenie zapośredniczone językiem -    i

reakcja obserwatora na trudne położenie obserwowanego zostaje wytworzona    I

sne, odpowiadające tej sytuacji wspomnienia zostają pobudzone dzięki    1

słowom użytym przez obserwowanego. Proces taki wymaga znacznie wyższego poziomu poznawczego rozeznania społecznego niż procesy omawiane po-    *

przednio. Eisenberg, Shea i inni uczeni (1991) opisali bardzo podobny proces,    ^r

polegający na użyciu ukształtowanej sieci poznawczej, w którym obserwatorzy także stosują wskazówki, aby uzyskać dostęp do istniejących zasobów wiedzy, a następnie wykorzystać te informacje i wyciągnąć wnioski o obserwowanym.

ja

poprzez aktywowanie językowej sieci poznawczej, która uruchamia skojarzenia z własnymi doświadczeniami lub uczuciami obserwatora. Na przykład, chociaż obserwowany, który mówi: „Zostałem okpiony”, nie reprezentuje żadnych mimicznych lub głosowych sygnałów wskazujących na to, że jest nieszczęśliwy, obserwator może odpowiedzieć empatycznie, ponieważ jego wła