DSCF0480

HISTORIA I DEFINICJE

Jednak procesem wymagającym największego stopnia umiejętności jest działanie, które określa się jako przyjmowanie ról lub przyjmowanie perspektywy; są to podejmowane przez jednostkę próby zrozumienia innej osoby poprzez wyobrażenie sobie jej punktu widzenia. Jest to zazwyczaj proces wymagający wysiłku, składający się zarówno z częściowego zrezygnowania z własnych egocentrycznych założeń co do istniejącego stanu rzeczy, jak i z aktywnego przyjęcia cudzej perspektywy. Wśród wcześniejszych teoretyków, którzy argumentowali na rzecz istnienia takiego procesu, znajdują się Smith, Mead oraz Piaget. Wszyscy oni podkreślali duże znaczenie wyobrażania sobie punktu widzenia innych. Spośród najnowszych opracowań należałoby zaliczyć tutaj definicję empatii zaproponowaną przez Wispe.

Jeżeli weźmiemy pod uwagę terminologię, którą przeważnie posługują się uczeni zajmujący się omawianą dziedziną, to wydaje się jasne, że próby przyjęcia cudzej perspektywy, czyli to, co opisaliśmy jako zaawansowany proces poznawczy, stanowią bardzo istotną część innego zjawiska, które często określa się mianem „empatii poznawczej”. Nie jest to jednak jedyne zjawisko, które było włączane w obszar odpowiadający temu określeniu. Ważne jest ponowne podkreślenie, że w prezentowanym modelu badawczym termin „przyjmowanie ról” odnosi się wyłącznie do procesu, podczas którego jeden człowiek próbuje wyobrazić sobie świat innego. Rezultaty przyjmowania ról, zarówno afektyw-ne, jak i poznawcze, nie są objęte omawianą definicją. Biorąc to wszystko pod uwagę, współczesne definicje empatii, które najściślej odpowiadają przyjmowaniu roli, pojętemu w taki sposób, jak w proponowanym przeze mnie modelu, pochodzą od Wispe (opisana wcześniej) oraz Hogana (1969), dla którego empatia „odnosi się wyłącznie do aktu konstruowania na własny użytek stanu umysłowego innej osoby; prawdopodobieństwo powstałej konstrukcji teoretycznej nie jest niezbędnym elementem znaczeniowym pojęcia” (s. 308).

Skutki wewnątrzosobnicze (intrapersonalne)

-afektywne - nieafektywne

Trzecia główna koncepcja schematu badawczego to rezultaty wewnątrzosobnicze (intrapersonalne) - afektywne i nieafektywne reakcje obserwatora, pojawiające się na skutek kontaktu z obserwowanym. Uważa się, że tego rodzaju rezultaty pojawiają się przede wszystkim w wyniku procesów przedstawionych w poprzedniej części schematu.

Skutki afektywne

Ta kategoria opisuje reakcje emocjonalne doznawane przez obserwatora jako reakcja na doświadczenia obserwowanego. Definicja wyrażona przy