DSCF4990

Karol Pawlak

Organizacja polskiego więziennictwa

Polskie więziennictwo istniało już w pierwszej połowie XIX w., kiedy Królestwo Polskie miało polską administrację. Mogło się ono poszczycić wtedy pewnymi osiągnięciami Jednakże razem z likwidacją polskiej administracji po Powstaniu Styczniowym zlikwidowano również polskie więziennictwo. W drugiej połowie XIX i na początku XX w. działały na ziemiach polskich więzienia, ale były to więzienia państw zaborczych.

W czasie pierwszej wojny światowej cała Kongresówka (byłe Królestwo Polskie) i spore połacie ziem leżących na wschód od tego kraju znalazły się pod okupacją niemiecką i austriacką. Pod koniec wojny okupanci przystąpili do organizowania na terenie Kongresówki wasalnego państwa polskiego i administrację niektórych dziedzin życia przekazywali Polakom.

We wrześniu 1917 r. niemieckie i austriackie władze okupacyjne w polskie ręce przekazały sądownictwo. Nie przekazały jednak Polakom więziennictwa. Organizację polskiego sądownictwa powierzono utworzonemu wtedy w Warszawie Departamentowi Sprawiedliwości. Departament podjął również przygotowania do przejęcia więziennictwa. W tym celu został utworzony Wydział Więzienny. Początkowo działał on wspólnie z Wydziałem Administracyjnym. Usamodzielnił się w maju 1918 r., a w lipcu tegoż roku przekształcił się w Sekcję Więzienną ^{1 2}.

Sekcja Więzienna Departamentu, a później Ministerstwa Sprawiedliwości, składała się z 6 komórek organizacyjnych. W 1921 r. przekształcono Sekcję na Departament Więzienny, a później na

— 53 —

1

   M. Czerwiec:    Więzienioznawstwo, Warszawa 1958, s. 42—85;

J. Górny: Penitenc jary styka, Warszawa 1981, s. 209—237.

2

   Z. Bugajski, E. Neymark:    Aktualne zagadnienia i projekty

reform więziennictwa, Warszawa 1925, s. 226—227; J. Zakrzewski: Pierwsze pięciolecie więziennictwa polskiego, w: Księga jubileuszowa więziennictwa polskiego 1918—1928, Warszawa 1929, s. 47.