DSCF9957

276 Max Dvorak

niejszej sztuce średniowiecznej znajdziemy postacie, które, gdy chodzi o równowagę form lub pokazanie ruchu przy zachowaniu pełnego godności spokoju, można by porównać z niewiastami z Pochodu weselnego Marii kroczącymi w harmonijnym rytmie,! uroczyście, a zarazem z wdziękiem? Ta umiejętność różnicowania' wyglądu w zależności od wieku, roli, znaczenia i sytuacji, łączy się z nie mniejszym mistrzostwem organicznego ożywienia dat. Jakże jasno tłumaczy się np. w! Rzezi niewiniątek postawa i ruch masywnych postaci, mimo że niewiele widać spod okrywających' je szat. Udaje się to artyście nie tylko w tak prostych i rzucających się w oczy sytuacjach, jakie tu widzimy, ale również w bardziej skomplikowanych momentach ruchu. Świadczy o tym pełne cudownej pokory przyklęknięcie Madonny w Zwiastowaniu, zróżnicowanie pochylonych U cierpieniu nad ciałem Chrystusa postaci jz Opłakiwania, czy nagłe wycofywanie się przekupniów wypędzanych przez Chrystusa ze świątyni, zbliżanie się pogrążonego w niemej rozpoczy Joachima i współczujące przyjęcie go przez pasterzy. Gdy się pomyśli, ile nieopisanego trudu i wytrwa-łych studiów nad budową ciała kosztowało włoskich artystów wie-; ku XV przekonywające przedstawienie o wiele prostszych jego pozycji w ruchu i bezruchu, to trzeba zapytać, w jaki sposób Giot-to bez takowych studiów, a tym samym z ograniczoną znajomo-j śeią ciała ludzkiego, potrafił z takim mistrzostwem przedstawić; to, co charakterystyczne i przekonywające w zjawisku ruchu. Wystarczają mu najprostsze środki. Przyjrzyjmy się np. skom-j plikowanemu motywowi wchodzenia po schodach i pokłonowi św.j Anny z Ofiarowania Marii w świątyni. Kilka energicznych kre-j sek, odpowiedni dobór i układ fałdów w obu pozycjach, mistrzow-j skie wyważenie sił — to jest wszystko. Można by powiedzieć, żel więcej tu bezbłędnej pewności w wyborze tego, co w spostrze-l żeniu istotne, aniżeli znajomości warsztatu artystycznego, więcej] wyczucia tego, co naturalne, logiczne i decydujące, aniżeli studio-] wania i szczegółowej indukcji. Zazwyczaj tłumaczy się ten stan] rzeczy w ten sposób, że dzięki pogłębiającej się obserwacji natury i pewności w jej odtwarzaniu coraz więcej pojawiało się na-J turalnych układów i motywów ruchu. Tymczasem jestodwrotl