DSCF5525

też obronnie przeciw obu armjom, tego narazie nie można było powiedzieć, gdyż zależało to przedewszystkiem od zachowania się Ren-nenkampfa.

Zatrzymałem się nieco dłużej nad temi szczegółami, ponieważ uważałem za swój obowiązek wobec pamięci zmarłego już generała von Prittwitza podkreślić, że on to wydał podstawowe zarządzenia do bitwy pod Sztymbarkiem. Opinja wie bowiem o nim do dzisiaj tyłko tyle, że pragnął wycofać swoją armję za Wisłę. I jemu świtała już wówczas myśl podprowadzenia 1. korpusu rezerwowego i 17 korpusu. Każdy, nawet wojskowo niewykształcony, zrozumie, że wtedy jeszcze nie można było liczyć się z możliwością użycia tych dwóch korpusów w kierunku południowym. Nikt bowiem nie mógł przypuszczać, że generał Rennenkampf, dowiedziawszy się 21 z rana o odwrocie Niemców, pozostanie bezczynnie w miejscu. Wszyscy musieli zaś liczyć na to, że całą swą siłą naprze energicznie na cofających się nieprzyjaciół.

Naczelne Dowództwo dowiedziało się z telefonicznej rozmowy generała vcn Prittwitza z generałem von Moltkem o pierwotnym zamiarze wycofania armji za Wisłę, lecz nie dowiedziało się o jego zmianie; nie uznało tego zamiaru za właściwy i odwołało generała vqn Prittwitza i szefa sztabu generała majora von Walderseego.

Miejsce ich zajęli: generał piechoty von Benneckendorff und Hindenburg i generał major Ludendorff.

Bitwa pod SztymbarkAem.

(Szkic Nr. 1).