DSCN1736

84 Konflikt ról

Literatura:

Berger P.L.. Luckmann T„ 1983. Społeczne tworzenie rzeczywistości. PIW. Warszawa.

Oooley C.H.. 1992, Wybór pism |w-J J. Mucha.

Coołey, Wiedza Powszechna. Warszawa. Kozielecki J.. 1980, Koncepcje psychologiczne człowieka. PIW. Warszawa.

Kozielecki J.. 1987. Koncepcja transgresyjna człowieka. Analiza psychologiczna, PWN. Warszawa.

l.inton R-, 1975, Kulturowe podstawy osobowości, PWN. Warszawa.

Machiavelli N.. 1987, Książę, PIW, Warszawa. Mannheim K . 1974, Człowiek i społeczeństwo w dobie przebudowy, PWN, Warszawa.

Marcusc H., 1991, Człowiek jednowymiarowy. Badania nad ideologią rozwiniętego społeczeństwa przemysłowego. PWN. Warszawa. Mcad G.H.. 1975, Umysł, osobowość i społeczeństwo, PWN. Warszawa.

Ossowski S., 1967, Dzieła, t. 3: Z zagadnień psychologii społecznej. PWN, Warszawa. Parsons T.. 1964, The Social System, Free Press, Glcncoe.

Ricsman D., Glazer N., Denney R„ 1971. Samotny tłum, PWN. Warszawa.

Schclcr M., 1987, Pisma z antropologii filozoficznej i teorii wiedzy, PWN, Warszawa.

Wrong D.H., 1984. Przesocjalizowana koncepcja człowieka w socjologii współczesnej [w:] Kryzys i schizma. Antyscjentystyczne tendencje w socjologii współczesnej. Ł 1. PIW. Warszawa.

Znaniecki F., 1974, Ludzie teraźniejsi a cywilizacja przyszłości, PWN. Warszawa.

Konflikt ról, zob. rola społeczna.

Konflikt społeczny, proces wzajemnego oddziaływania na siebie podmiotów, w którym występuje świadomość faktycznej lub wyimaginowanej niezgodności celów i interesów, zmierzający do wymuszenia zmiany podjętych lub zamierzonych działań drugiej strony oraz (lub) do zaszkodzenia przeciwnikowi.

Na podstawie przedstawionej definicji można wskazać następujące cechy tego zjawiska. I) konflikt jest działaniem społecznym — tzn. Ze międzypodmiotowe animozje, niechęci czy uprzedzenia nie są jeszcze konfliktem; 2) warunkiem koniecznym buchu konfliktu jest pojawienie sif!^ domości konfliktu - obiektywnie sprzeczności interesów nie muszą dzić do zajścia tego zjawiska; 3) cełem^ biorących udział w konflikcie mogą t? takie same lub rozbieżne (schizma). ™ Druga z wyróżnionych cech wsluzt na niektóre czynniki warunkujące ząjj^ konfliktu. Czynniki obiektywne (sprzecza bądź niezgodne interesy i cele między poj. miotami) tworzą tzw. sytuację konfliktem Występowanie sytuacji konfliktowej * musi jeszcze prowadzić do wybuchu k*. fliktów. Znane są liczne sytuacje, gdy po-mimo obiektywnej sprzeczności interesów konflikty nie wybuchają. Sytuacja konffik-towa może łatwo przekształcić się w otwarty konflikt, gdy istniejące sprzeczności zostaną dostrzeżone. Równocześnie dosjt częste są przypadki odwrotne - konflikty wybuchają, chociaż nie występują źadw sprzeczności interesów. Konflikty te określi się jako irracjonalne — wytworzona zostali świadomość konfliktu, mimo braku obiektywnych podstaw do działań zorientowanych przeciwko drugiej stronie.

Poszukując obiektywnych czynników warunkujących zajście konfliktu społecznego, często wskazuje się na ograniczoność dóbr jako jeden z czynników określających sytuację konfliktową. Do konfliktu dochodzi dlatego, że pewne dobra (rzadkie zasoby, pozycje) mogą być dostępne tylko dla niektórych jednostek lub grup. Wśród tych rzadkich dóbr szczególne znaczenie ma władza. Walka o władzę może być głównym przedmiotem konfliktu, a równocześnie — jak się podkreśla — każdy konflikt niezależnie od jego przedmiotu jest konfliktem o władzę (lub może być w ten sposób interpretowany). Według stanowiska Michela Crozicra i Ralfa Dahrendorfa stosunek władzy jest elementem, a nawet przedmiotem każdego konfliktu.

Innym czynnikiem warunkującym zajście konfliktu jest powstanie poczucia