DSCN1735

84 Konflikt ról

Literatura;

Berger P.L.. Luckmann T., 1983, Społeczne tworzenie rzeczywistości. PIW. Warszawa.

Ćoolcy C.H.. 1992, Wybór pism [w;J J. Mucha, Cooley. Wiedza Powszechna. Warszawa. Koziełccki J.. 1980. Koncepcje psychologiczne człowieka. PIW. Warszawa.

Koziełccki J-. 1987, Koncepcja transgresyjna człowieka. Analiza psychologiczna, PWN, Warszawa.

Linton R.. 1975. Kulturowe podstawy osobowości. PWN, Warszawa.

Machiavelli N,. 1987, Książę, PIW, Warszawa. Mannheim K.. 1974, Człowiek i społeczeństwo w dobie przebudowy, PWN, Warszawa.

Marcusc II., 1991. Człowiek jednowymiarowy. Badania nad ideologią rozwiniętego społeczeństwa przemysłowego. PWN, Warszawa. Mead G.H.. 1975, Umysł, osobowość i społeczeństwo. PWN, Warszawa.

Ossowski S.. 1967, Dzieła, t. 3: Z zagadnień psychologii społecznej. PWN, Warszawa. Parsons T., 1964. The Sociał System. Frcc Press, Glcncoe.

Kiesman D.. Glazcr N., Dcnney R-, 1971, Samotny tłum. PWN. Warszawa.

Schełer M . 1987. Pisma z antropologii Jilozo-jicznej i teorii wiedzy. PWN, Warszawa.

Wrong D.H.. 1984. Przesttcjalizowana koncepcja człowieka w socjologii współczesnej [w:] Kryzys i schizma. Antyscjentystyczne tendencje w socjologii współczesnej, t. I, PIW, Warszawa.

Znaniecki F.. 1974. Ludzie teraźniejsi a cywilizacja przyszłości, PWN. Warszawa.

Konflikt ról, zob. rola społeczna.

Konflikt społeczny, proces wzajemnego oddziaływania na siebie podmiotów, w którym występuje świadomość faktycznej lub wyimaginowanej niezgodności celów i interesów, zmierzający do wymuszenia zmiany podjętych lub zamierzonych działań drugiej strony oraz (lub) do zaszkodzenia przeciwnikowi.

Na podstawie przedstawionej definicji można wskazać następujące cechy tego zjawiska: I) konflikt jest działaniem społecznym - tzn. Ze międzypodmiotowe animozje, niechęci czy uprzedzenia nie są jeszcze

konfliktem; 2) warunkiem koniecznym buchu konfliktu jest pojawienie sięj^' domości konfliktu - obiektywnie istn^ sprzeczności interesów nie muszą dzlć do zajścia tego zjawiska; 3) cele biorących udział w konflikcie mogą fc§ takie same lub rozbieżne (schizma).

Druga z wyróżnionych cech wskazuj na niektóre czynniki warunkujące zajść* konfliktu. Czynniki obiektywne (sprzeczne bądź niezgodne interesy i cele między poo. miotami) tworzą tzw. sytuację konfliktową Występowanie sytuacji konfliktowej nie musi jeszcze prowadzić do wybuchu Łon-tliktów. Znane są liczne sytuacje, gdy pomimo obiektywnej sprzeczności interesów konflikty nie wybuchają. Sytuacja konfliktowa może łatwo przekształcić się w otwarty konflikt, gdy istniejące sprzeczności zostaną dostrzeżone. Równocześnie dosjć częste są przypadki odwrotne — konflikty wybuchają, chociaż nie występują Zador sprzeczności interesów. Konflikty te określa się jako irracjonalne — wytworzona została świadomość konfliktu, mimo braku obiektywnych podstaw do działań zorientowanych przeciwko drugiej stronie.

Poszukując obiektywnych czynników warunkujących zajście konfliktu społecznego, często wskazuje się na ograniczoność dóbr jako jeden z czynników określających sytuację konfliktową. Do konfliktu dochodzi dlatego, że pewne dobra (rzadkie zasoby, pozycje) mogą być dostępne tylko dla niektórych jednostek lub grup. Wśród tych rzadkich dóbr szczególne znaczenie ma władza. Walka o władzę może być głównym przedmiotem konfliktu, a równocześnie — jak się podkreśla — każdy konflikt niezależnie od jego przedmiotu jest konfliktem o władzę (lub może być w ten sposób interpretowany). Według stanowiska Michela Croziera i Ralfa Dahrendorfa stosunek władzy jest elementem, a nawet przedmiotem każdego konfliktu.

Innym czynnikiem warunkującym zajście konfliktu jest powstanie poczucia