DSCN1770 (2)

18 Nomenklatura

i normy zachowań; 3) czy obserwuje się podobne ścieżki ruchliwości społecznej i podobny profil statusowy (rob. [G. Mink 1992, s. 78]). Wyniki badań wskazują. Ze działacze dawnej komunistycznej nomenklatury proces przejmowania majątku państwa uznają raczej za wynik nacisków sytuacyjnych występujących pod koniec lat osiemdziesiątych niż rezultat świadomej kalkulacji. Prywatyzacji dokonywano głównie po to. aby zapewnić podwyżki płac dla załogi. Celem nie była zmiana systemu ekonomicznego. W dalszym ciągu pozostać miał system monocentryczny. wzrost demokratyzacji następować miał wyłącznie w obrębie partii rządzącej. Tym niemniej właśnie członkowie dawnej nomenklatury uznają się za głównych autorów przemian ustrojowych z 1989 r.; NSZZ „Solidarność" uznają za zbyt słabą siłę. niezdolną - w ówczesnych warunkach - do dokonania tak daleko idących przeobrażeń (zob. [G. Mink 1992, s. 79-80]). Tego typu postrzeganie zachodzących procesów oraz przedstawione opinie należy traktować jako swoiste derywaty lub racjonalizacje ex post. pozwalające lepiej zaadoptować się do zaistniałej sytuacji. Nie uwzględnia się tu ponadto wewnętrznego zróżnicowania w obrębie tej nomenklatury.

A. Podgórecki {1995. s. 215—227] wyróżnia sześć typów nomenklatury w społeczeństwie postkomunistycznym: I) nomenklaturę „właściwą", 2) antynomenklaturę („białą”), 3) nomenklaturę „samoodtwarza-jącą się” („różową”), 4) „rozczarowaną” nomenklaturę (.czarną”), 5) nowo powstałe ugrupowania neoliberalne. 6) samozwańczą kontmomenkiaturę. Pierwszy typ — nomenklatura „właściwa” - to nomenklatura typu komunistycznego. Antynomenklatura to kręgi byłych dysydentów, które po zmianie ustroju zajęty czołowe pozycje we władzach państwowych Nomenklatura „samoodtwa-rzająca się” to byli członkowie partii komunistycznej odnoszący sukcesy ekonomiczne. Nomenklatura „rozczarowana” („wywłaszczona” lub „czarna”) to przedstawiciele

dawnego aparatu zarządzania i ucisku... rzy nie zdołali przekształcić się a | szczoną nomenklaturę. Neolibeńća hT tal i styczna nomenklatura to wąskie ..młodych biznesmenów" odnoszących <• V cesy ekonomiczne, poruszając się częse_e granicy prawa. Samozwańcza koturnowa klatura to grupy intelektualistów, wkroczyli do Życia społeczno-polityczn-eg* 2. Schemat analizy i badania systenós oraz organizacji społecznych w szkole dań empirycznych zapoczątkowanej pr® Fretferica Le Playa. Edmond Detnołas, Henri de Tourville. Paul de Rousiers. Robert Pinot i inni starając się zachować zasadnicze cechy podejścia F. Le Playa zarazem przezwyciężyć ograniczoność jego metody (m.in. koncentracja wyłącznie a badaniu rodziny), opracowali swoisty kao-log zjawisk społecznych, który winien bc uwzględniany w wyjaśnianiu rzeczy wiaasci społecznej. Wyróżnione typy zjawisk ora sposób analizy' i opisu systemu społecznego określony został przez jej autorów jako „nomenklatura". Termin ten odnosił się także do publikacji La nomenclatt/re <ie h science sociale. w której przedstawiono tę propozycję. W pracy tej uwzględniono 25 działów, składających się z licznych kategorii szczegółowych, które należy brać pod uwagę przy opisie i wyjaśnianiu rzeczywistości społecznej. Starano się je uporządkować od zjawisk najprostszych do złożonych. Pierwsze dziesięć kategorii odnosi się do różnych aspektów życia rodziny. Ponadto uwzględniono m.in. kulturę intelektualną religię. sąsiedztwo, korporacje, parafię, centrum miasta (city), prowincję, państwo, ekspansję społeczeństwa (zjawiska emigracji, inwazji, kolonizacji), typy kontaktów z innymi społeczeństwami, historię danego społeczeństwa, jego rangę, wynikającą z wkładu do kultury ogólnej (zob. {P Sorokin 1928. s. 70-72]). (A.S.)

Zoł». elita, klasy społeczne, nowomowa, ruchliwość społeczna, socjologia ekonomiczna, struktura społeczna