DSCN1782

130 Opóźnienie kulturowe

Opór przeciwko zmianom .Jest najczęściej wyrazem całkowicie racjonalnej i uzasadnionej oceny przez aktorów ryzyka, jakie niosą dla nich wprowadzane zmiany zaprojektowane bez ich udziału, a zmierzające do «racjonalizowania» ich zachowań przez czynienie ich bardziej przewidywalnymi, tzn. przez pozbawienie ich dotychczasowej kontroli nad określonymi źródłami niepewności” [ibidem, s. 39]. W języku autorów utrata kontroli nad „źródłami niepewności” oznacza utratę dotychczasowej władzy. (A.S.)

Zob. innowacja, interes, władza, zasada ekonomii wysiłku, zmiana społeczna.

Literatura:

Crozier M.. Fricdberg E„ 1982, Człowiek i system Ograniczenia działania zespołowego, PWE, Warszawa.

Opóźnienie kulturowe, zob. dyfuzja, zmiana społeczna.

Organicyzm, koncepcje teoretyczne zrodzone na gruncie XIX-wiecznego ewolucjom zm u, których wspólną cechą jest ujmowanie społeczeństwa jako swoistego organizmu biologicznego. Wskazuje się na podobieństwa między organizmem a społeczeństwem - np. zróżnicowanie funkcji poszczególnych elementów, wzajemna współzależność wszystkich elementów, rozwój jako wzrost masy i komplikacji wewnętrznej budowy. Najbardziej znanym przedstawicielem orientacji organicy stycznej jest Herbert Spencer. Jeśli uznać. Ze Spencer nie utożsamiał społeczeństwa i organizmu, lecz dostrzegał między nimi jedynie pewną analogię, to wówczas podejście takie można traktować jako zapowiedź ujęć systemowych. (A.S.)

źśob, funkcjonalizm, ncocwolucjoni/m, problem skali.

Orientacja, zob. mentalność.

Orientacja wartościująca, zob. definicja sytuacji.

Orientacje moralne, zob. stosunek n. łeczny.

Osobowość antyspołeczna, zob. my. społeczność.

Osobowość makia welistyczna, zob. na-kiawelizm jako syndrom zachowań.

Osobowość społeczna, w myśl polskiej tradycji socjologii humanistycznej to jednostka w określonej roli, którą realizuje w odpowiednim kręgu lub grupie społecznej. W pojęciu osobowości społecznej mieści się treść świadomości własnego Ja' Treść ta zawiera jeden element głębszy, autonomiczny, względnie stały - jaźń subiektywną, oraz kilka lub wiele elementów bardziej powierzchownych, relatywnych - jaźnie odzwierciedlone, powiązane bezpośrednio z powtarzanym wykonywaniem oczekiwanych w grupie działań, czyli z rolą społeczną. Człowiek uczestniczy w ciągu swego życia w wielu grupach i kręgach społecznych, realizując, bądź to sekwencyjnie, bądź równolegle, wiele odmiennych ról i organizując „siebie samego” w coraz to inne systemy — cząstkowe osobowości, czy inaczej, uosobienia społeczne. Dynamizm kształtowania całkowitej osobowości społecznej polega na tym, że doświadczenia i dążności rozwinięte w jednym uosobieniu wpływają na inne, równoczesne lub późniejsze, uosobienia. Na wytworzenie mechanizmu dalszego formowania się osobowości społecznej człowieka najsilniej oddziałują role, jakie realizuje on w pierwszych okresach swego życia, oraz ukształtowane wówczas dążności osobotwórcze. Raz ukształtowane dążności nadają już rozwojowi osobowości określony kierunek. Możliwe są różne odchylenia od tego kierunku, lecz sama zdolność do odchyleń i skala odchyleń od zapoczątkowanego w młodości kierunku ewolucji zależą od tego, czy u danego człowieka zapoczątkowane było dążenie do stałego. przewidywalnego biegu życia, czy tez do ciągłych, nieprzewidzianych zwrotów |!' Znaniecki 1974, s. II5J.