DSCN1820 (2)

łeczną rodziców. Ruchliwość neracyjna (wewnątrzpokoleniowa) to nanie pozycji jednostki w różnych nj^⁸"’ tach jej drogi życiowej (kariery wej). Badanie ruchliwości społecznej la rozpoznawać zmiany zachodzące v/r£ bie struktury społecznej. Cechy społecznej — przykładowo jej sztyZ? bądź elastyczność - warunkują iwwhJz zmiany zajmowanej pozycji, a zatotT chliwość społeczną. Istotnym elanom wpływającym na przebieg drogi zvdo«( w tym także na przebieg kariery 2awxW jednostki, są także czynniki osobowośck we, zdolności, przygotowanie zawód*, warunki środowiskowe różnicujące jat n ostki. Różne społeczeństwa stwarzać c*, odmienne możliwości i warunki zmian ». zycji społecznej. W społeczeństwach & stowych ruchliwość społeczna jest * «ś szym stopniu ograniczona niż w sp*. czeństwach klasowych. W tych pierwsąd pozycja jednostki jest przypisała («yz» ćzoria przez urodzenie) i generalnie ne& puszcza się możliwości jej zmiany W <pc-łcczeóstwach klasowych ograniczała lew typu właściwie nie występują, pozycje czej osiągane, często w wyniku tynalizsp Klasyczne badania ruchliwości spytanej przeprowadzili Seymour M. Lipsc i Reinhard Bendix [1964]. Systematyce badanie ruchliwości społecznej zapoas kował jednak Pitirim A. Sorokin P# Pojęcie ruchliwości społecznej ujmo**!» nieco szerzej niż obecnie, odnoszą? j*® tylko do jednostek i grup, lecz ak# ® wartości i „wszystkiego, co może byt¹* rzone lub modyfikowane praez IwWł* tywność” (zob. [P.A. Sorokin 1928.    -

749]). Sorokin podkreślał, że ,ż "9^. okresów społecznej anarchii pionowa jednostek jest kontrolo***^ złożony mechanizm testowania. seWj, strybucji jednostek w obrębie siwa”. Mechanizm ten tworzą ściół i szkoła, które wstępnie ności i cechy charakteru jednostek^*

168 Ruch naturalny ludności

i technologii, konflikty społeczne, idee. wartości (Max Weber); 4) teorie zmierzające do wykrycia praw warunkowych (typu: jeśli A. to B) — tutaj zazwyczaj mieszczą się teorie rozwoju ekonomicznego, a także np. tezy Alexisa de Tocquevi!le’a dotyczące warunków wybuchu rewolucji; 5) strukturalne teorie zmiany — ujęcia, w których nie izoluje się poszczególnych czynników, lecz próbuje uwzględniać ich wzajemne oddziaływania [R. Boudon 1983]. (A.S.)

Zob. konflikt społeczny, kontrfaktyczność, neo-ewolucjonizm. transformacja, zasada ekonomii wysiłku, zmiana społeczna.

Literatura:

Boudon R-, 1983, lndividual A di on and Social Change: A No-theory of Social Change, ..The łłritish Journal of Sociology”, vol. 34, nr 1. Paluch A.K., 1976. Konflikt, modernizacja i zmiana społeczna. Analiza i krytyka teorii funkcjonalnej, PWN, Warszawa.

Popper K.R.. 1984, Nędza historycyzmu, Wyd. Krąg, Warszawa.

Słaboń A.. 1987, Pojęcie „rozwój społeczny’’: uwagi i wątpliwości. Zeszyty Naukowe, AB w Krakowie, Kraków, nr 244.

Szczepański M.S., 1989, Modernizacja — rozwój zależny — rozwój endogenny. Socjologiczne studium teorii rozwoju społecznego, US, Katowice.

Ruch naturalny ludności, zob. ruchliwość społeczna.

Ruchliwość społeczna (mobilność społeczna), zmiana pozycji jednostki lub grupy w obrębie społeczeństwa zróżnicowanego strukturalnie. Wyróżnia się dwa typy ruchliwości społecznej — ruchliwość pionową (wertykalną) i poziomą (horyzontalną). Pierwszy typ — ruchliwość pionowa — to zmiana miejsca w systemie hierarchizacji społecznej. Może on przybierać formę awansu lub degradacji. Drugi typ — ruchliwość pozioma — to przejście podmiotu z jednej sfery działalności do innej, np. w wyniku zmiany zawodu.

Ruchliwość międzygeneracyjna (międzypokoleniowa) to porównanie pozycji zajmowanej przez jednostkę z pozycją spo

dydatóy dają p osiągnif a ponac jednoste nia dane s. 751 ])] tucje op: kacyjnyt cje selefc Ruch utożsami ani z ruJ ciem den ny liczb} kiejś pop

Zob. deki

przemoc

społeczna.

Literatura: i Chalasi Itaki robotni flach rl Warszaj Lipsct S.kfl leczna I PWN. V Mach B.W mowa

pwn, y

Sorokin P.

New Yo Sorokin P.<fl Theorics London.

Ruchy zachowań prowadzeń Blumer [ i „zorgani; rowych. F< społeczne, zbiorowycl na giełdzie spontaniczi Tu także zt tłumu, mas; mimo że z

go typu instytucje związane

z selek<j4