DSCN2424

n\ w obszarze zatrudnienia i przeciwdziałaniu bezrobociu 37

służby zatrudnienia przestały funkcjonować w sposób, który wskazywałby na ich powiązania mające charakter systemowy. Nie jest to bowiem układ skoordynowanych elementów, zbiór tworzący pewną całość uw arunkowaną stałym, logicznym uporządkowaniem jego części składowych. Mamy bowiem, z jednej strony, organ realizujący politykę rynku pracy w skali krajowej — z drugiej zaś ~~ ponad trzysta organów realizujących własne koncepcje w tej dziedzinie na obszarach objętych swoim oddziaływaniem. Należałoby dodać, iż przyjęta formuła rozdziału środków na aktywne formy przeciwdziałania bezrobociu przeczy zdrowemu rozsądkowi: środków finansowych w następnym okresie otrzyma dany samorząd tym więcej (i tym korzystniejsze będą dodatkowo inne elementy polityki rynku pracy, jak na przykład okres wypłacania zasiłków, stawki amortyzacyjne dla przedsiębiorstw itp. instrumenty stosowane w regionach szczególnie zagrożonych bezrobociem strukturalnym i recesją), im mniej efektywne będą jego działania przeciwko nierównowadze na rynku pracy w okresie poprzednim.

Dylemat drugi - to kwestia finansowania polityki rynku pracy. Dla ograniczania bezrobocia ma ona duże znaczenie, zwłaszcza - wielkość i struktura nakładów ponoszonych na programy aktywne. Jakkolwiek programy aktywne nie są w stanie rozwiązać problemu bezrobocia, to winny stanowić uzupełnienie innych środków polityki gospodarczej, sprzyjającej tworzeniu miejsc pracy. Ma to znaczenie, zwłaszcza gdy decyzje inwestycyjne nie uruchamiają nowych miejsc pracy lub też w ogóle brakuje inwestycji absorbujących siłę roboczą. Wówczas podstawowym instrumentem staje się subwencjonowanie zatrudnienia w ramach aktywnej polityki rynku pracy. Subwencje te powinny spełniać funkcję wymuszonego popytu na rynku pracy.

Z kolei biorąc pod uwagę dokonujące się szybko zmiany struktury popytu na pracę pod względem kwalifikacyjno-zawodowym, istotne znaczenie wśród aktywnych programów rynku pracy mają nakłady na szkolenia. Spełniają one - obok systemu edukacji - ważną funkcję w przystosowaniu struktury kwalifikacyjno-zawodowej bezrobotnych do istniejących wymogów.

Rzecz jednak w tym, iż na politykę rynku pracy w Polsce wydatkuje się stosunkowo mało środków - od 0,93% PKB (1999) do 2,55% PKB (1995) (w 2001 roku było to 1,29% PKB)¹⁷. Te niewielkie środki w zna-

$ą to wydatki Funduszu Pracy w relacji do PKB; obliczenia własne na podstawie danych uzyskanych w Ministerstwie Gospodarki, Pracy i Polityki Społecznej.