DSCN6248 (Kopiowanie)

230

pi M\ /&\

LfJ W.,

Biologia - repetytorium dla kandydatów na akademie

Ryc. S - 73. Fagocytoza komórki drożdży (d) przez pełzaka.

1.    przyciąganie pokarmu do błony komórkowej, c-cyloplazma;

2.    otaczanie wypustkami cytoplazmy;

3.    wodniczka z komórką drożdżową włączona zostaje w obrąb cytoplazmy;

4.    wędrówka w kierunku lizosomu;

5.    logosom (połączenie wodniczki i lizosomu);

6.    wchłonięcie strawionych związków do cytoplazmy;

7.    wodniczka z niestrawionymi resztkami wędruje ku płazmolemmic:

8,9. usunięcie nicstrawionych resztek poza komórkę (JD).

wchłonięte zostają do cytoplazmy, a wodniczka zawierająca niestrawione resztki wędruje ku błonie komórkowej. Tu następuje proces odwrotny do tworzenia się wodniczki - jej błona staje się i powrotem fragmentem plazmolemmy, natomiast niestrawione resztki usunięte zostają na zewnątrz.

W organizmach tkankowców, np. u człowieka, fagocytoza ma nieco inne zadanie. W organizmie ludzkim wszystkie niezbędne do życia komórek substancje są im dostarczane w wystarczającej ilości drogą krwionośną. Fagocytoza zatem służy wówczas nie tyle odżywianiu komórki, ile raczej stanowi system obronny. Wyspecjalizowane komórki żenię czyli fagocvtv wychwytują i zazwyczaj niszczą cząstki obce dla organizmu, np. bakterie, grzyby, pierwotniaki, kurz, resztki innych martwych komórek hp.

Innym rodzajem endocytozy jest pinocyloza (por. ryc. 4-3) czyli pobieranie niedużych porcji substancji płynnych (głównie białek) w postaci pęcherzyków (ryc. 5-74). Proces ten - podobnie jak w przypadku fagocytozy - rozpoczyna się od przyciągnięcia cząsteczki do błony komórkowej. Plazmolemma ma na swej powierzchni ładunek dodatni i przyciąga na drodze elektrostatycznej cząstki o ładunku ujemnym. Następnie błona komórkowa uwypukla się tworząc kanał, na dnie którego znajduje się wodniczka. Do wodniczki tej wciągnięta zostaje pinocytowana cząsteczka.

Z kolei wodniczka łączy się z lizosomem tworząc lizosom wtórny. Hydrolazy lizosomalne trawią zarówno białko, jak i błonę wodniczki (substancje pobierane drogą pinocytozy zazwyczaj nie pozostawiają resztek), zaś produkty rozkładu włączone zostają w obręb cytoplazmy.

Ryc. 5 - 74. Pinocytoza.

1,2- przyciąganie cząsteczki białka do błony komórkowej;

3,4 - wytworzenie kanalika i przetransponowanie w nim pokarmu w głąb cytoplazmy;

5    - lizosom wtórny;

6    - rozpuszczenie w cytoplazmie strawionych cząstek (wraz z otaczającą błoną) (JD).

Procesem niejako odwrotnym do endocytozy jest egzocytoza (por. ryc.4-3). O ile endocyto/a jest zjawiskiem włączania struktur obcych w obręb komórki, to egzocytoza oznacza wydzielanie poza komórkę związków powstałych wewnątrzkomórkowe. Niektóre komórki, np. gruczołowe, produkują substancje wielkocząsteczkowe (np. hormony pcplydowe; enzymy trawienne up.), które są utoczone błoną i zostają wydzielone przez komórkę. Np. drogą egzocylozy uwalniane są adrenalina i noradrenalina z komórek gruczołowych rdzenia nadnerczy. W procesie egzocylozy (który równic! może przebiegać pod kilkoma postaciami) pęcherzyk zawierający wydzielaną substancję wędnąc W kierunku błony komórkowej, a następnie łączy się z nią. Błona pęcherzykowa staje się (kagnicnuni pU/mołcmmy, a wydzielana substancja uwolniona zostaje nu zewnątrz