DSCN6338 (Kopiowanie)

7. Przegląd świata Mol fywych I ich klasyfikacja

13.1.1.1. Krótki przegląd gromady bakterii ze szczególnym uwzględnieniem drobnoustrojów chorobotwórczych dla człowieka

Najmniejszymi oiganizmami należącymi do bakterii, a powodującymi choroby człowieka zajmuje się gałąź medycyny zwana riketsiologia lekarska, Polem jej zainteresowań są drobnoustroje zaliczane do 2 klas: chlamydie i riketsje. Mikroorganizmy te stoją jak gdyby na pograniczu pomiędzy bakteriami a wirusami. Można je zabarwić i zaobserwować w mikroskopie optycznym, ale - podobnie jak wirusy - rozmnażają się wyłącznie w żywych komórkach i mają dość prostą budowę.

Klasa chlamydie (Chlamydialeś) obejmuje gtamujemne, bardzo małe drobnoustroje o kształtach ziarenek i średnicy 0,2-0,4 mikrometra. Są one bezwzględnymi pasożytami ssaków i ptaków. Szerzą się - podobnie jak wirusy - przez kontakt z chorym człowiekiem lub zwierzęciem. Do klasy tej zaliczamy zarazek jaglicy (Chlamydia trachomatis), wywołujący u człowieka jaglicę. Jest to choroba spojówek oka. nieleczona zazwyczaj doprowadza do ślepoty. Jeszcze w okresie II wojny światowej jaglica była bardzo rozpowszechniona w Polsce, obecnie - dzięki bardzo intensywnemu zwalczaniu - praktycznie

zwane papuzicą - ponieważ pierwsi chorzy, którzy zapadli na tę chorobę, zarazili się od przywiezionych z tropików papug. Obecnie jednak najczęściej na tę chorobę chorują hodowcy drobiu.

Klasa riketsje (Rickeltsiales) obejmuje małe, gramujemne, słabo barwiące się drobnoustroje

0    wielkości 0,1-1 pm i o kształcie ziarenek lub pałeczek. Są one bezwzględnymi pasożytami ssaków, ptaków lub stawonogów, przy czym - co bardzo charakterystyczne - na człowieka zazwyczaj przenoszone są przez stawonogi (a więc, aby człowiek zachorował na daną riketsjozę, musi mieć kontakt z zakażonym owadem lub pajęczakiem).

Najgroźniejszą rikętśjozą jestdur plamisty, wywoływany przezriketsie duru plamistego Wcźggria provazekii). W tej ciężkiej chorobie (charakteryzującej się bardzo wysoką gorączką, utratą przytomności

1    nieraz śmiercią) do zakażenia dochodzi w następstwie wtarcia - w uszkodzoną skórę - zarazków obecnych w kale wszy odzieżowych. A zatem dur plamisty jest ściśle związany z zawszeniem ludności i jego groźne epidemie wybuchają najczęściej w okresie wojen. Podobna sytuacja ma miejsce w przypadku około 20 innych riketsjoz, występujących w różnych częściach świata, takich jak np. dur plamisty szczurzy wywoływany przez Rickettsia mooseri i przenoszony przez pchły; jak gorączką plamista Gór Skalistych, bardzo ciężka choroba wysypkowa występująca w Ameryce Północnej, wywoływana przez Rickettsia rickettsi i przenoszona przez kleszcze; jak dur kleszczowy syberyjski, wywoływany przezRickettsia sibirica i przenoszony przez kleszcze; wreszcie iak gorączką okopowa (wołyńska', której czynnikiem etiologicznym jestRickettsia ąuintana, przenoszona przez wszy. Nieco odmiennie następuje zakażeniegoraczka O. Riketsja ją wywołująca, o łacińskiej nazwieCoxiella bumeti, dostaje się do organizmu ludzkiego przez drogi oddechowe, wdychana wraz z cząstkami kału lub sierści zakażonych zwierząt domowych, rzadziej - wraz z odchodami pasożytujących na tych zwierzętach kleszczy. Choroba charakteryzuje się wysoką gorączką, czasem z objawami zapalenia płuc.

Znaczenie wszystkich chorób wywoływanych przez riketsje zmalało wraz z odkryciem antybiotyków, na które wrażliwe są riketsje i chlamydie, z wprowadzeniem szczepień ochronnych oraz wraz z rozwojem higieny (zwalczanie wszawicy, niszczenie kleszczy).

Klasa mvkoplazmv (Mycoplasmatales, Mycoplasmae) zawiera również organizmy przypominające wirusy: mają one wielkość do 0,25 pm, nie posiadają ściany komórkowej. Składają się z genoforu, otoczonego cienką warstwą cytopiazmy. Znamy zarówno mykoplazmy pasożytnicze, żyjące wewnątrz atakowanych komórek, jak i saprofity, np. znajdowane w hałdach górniczych. Z medycznego punktu widzenia najważniejszym drobnoustrojem z tej klasy jest inyknplazma

płuc, najczęściej u dzieci i młodzieży, na szczęście obecnie - dzięki antybiotykom - pozwalające na stosunkowo szybki powrót do zdrowia.