DSCN6338 (Kopiowanie)

7. Przegląd świata biot żywych I ich klasyfikacja

7.3.1.1.1. Krótki przegląd gromady bakterii ze szczególnym uwzględnieniem drobnoustrojów chorobotwórczych dla człowieka

Najmniejszymi oiganizmami należącymi do bakterii, a powodującymi choroby człowieka

zaliczane do 2 klas: chlamydie i riketsje. Mikroorganizmy te stoją jak gdyby na pograniczu pomiędzy bakteriami a wirusami. Można je zabarwić i zaobserwować w mikroskopie optycznym, ale - podobnie jak wirusy - rozmnażają się wyłącznie w żywych komórkach i mają doić prostą budowę.

Klasa chlamydie (Chlamydiales) obejmuje gramujemne, bardzo małe drobnoustroje o kształtach ziarenek i średnicy 0,2-0,4 mikrometra. Są one bezwzględnymi pasożytami ssaków i ptaków. Szerzą się - podobnie jak wirusy - przez kontakt z chorym człowiekiem lub zwierzęciem. Do klasy tej zaliczamy zarazek jaglicy (Chiamydia trachomatis), wywołujący u człowieka jaglicę. Jest to choroba spojówek oka, niclcczona zazwyczaj doprowadza do ślepoty. Jeszcze w okresie II wojny światowej jaglica była bardzo rozpowszechniona w Polsce, obecnie - dzięki bardzo intensywnemu zwalczaniu - praktycznie niemal nie występuje. Zarazek papuzicy (Miyagavartella psittaci) wywołuje groźne zapalenie płuc, zwane papuzicą - ponieważ pierwsi chorzy, któizy zapadli na tę chorobę, zarazili się od przywiezionych z tropików papug. Obecnie jednak najczęściej na tę chorobę chorują hodowcy drobiu.

Klasa riketsje (Rickettsiales) obejmuje małe. gramujemne, słabo barwiące się drobnoustroje

0    wielkości 0,1-1 pmio kształcie ziarenek lub pałeczek. Są one bezwzględnymi pasożytami ssaków, ptaków lub stawonogów, przy czym - co bardzo charakterystyczne - na człowieka zazwyczaj przenoszone są przez stawonogi (a więc, aby człowiek zachorował na daną riketsjozę, musi mieć kontakt z zakażonym owadem lub pajęczakiem).

Najgroźniejszą riketsioza jest dur plamisty, wywoływany przez riketsie duru plamistego (Rickettsia provazekii). W tej ciężkiej chorobie (charakteiyzującej się bardzo wysoką gorączką, utratą przytomności

1    nieraz śmiercią) do zakażenia dochodzi w następstwie wtarcia - w uszkodzoną skórę - zarazków obecnych w kale wszy odzieżowych. A zatem dur plamisty jest ściśle związany z zawszeniem ludności i jego groźne epidemie wybuchają najczęściej w okresie wojen. Podobna sytuacja ma miejsce w przypadku około 20 innych riketsjoz, występujących w różnych częściach świata, takich jak np. dur plamisty szczuizy. wywoływany przez Rickettsia mooseri i przenoszony przez pchły, jak gorączką plamista Gór Skalistych, bardzo ciężka choroba wysypkowa występująca w Ameryce Północnej, wywoływana przez Rickettsia rickettsi i przenoszona przez kleszcze; jak dur kleszczowy syberyjski wywoływany przez Rickettsia sibirica i przenoszony przez kleszcze; wreszcie jak gorączką okopowa (wołyńska)- której czynnikiem etiologicznym jest Rickettsia ąuintana, przenoszona przez wszy. Nieco

j, Riketsjają wywołująca, o łacińskiej nazwie CoaeUabumeti.

dostaje się do organizmu ludzkiego przez drogi oddechowe, wdychana wraz z cząstkami kału lub sierści zakażonych zwierząt domowych, rzadziej - wraz z odchodami pasożytujących na tych zwierzętach kleszczy. Choroba charakteryzuje się wysoką gorączką, czasem z objawami zapalenia płuc.

Znaczenie wszystkich chorób wywoływanych przez riketsje zmalało wraz z odkryciem antybiotyków, na które wrażliwe są riketsje i chlamydie, z wprowadzeniem szczepień ochronnych oraz wraz z rozwojem higieny (zwalczanie wszawicy, niszczenie kleszczy).

Klasa mvkoplazmv (Mycoplasmatales. Mycoplasmae) zawiera również organizmy przypominające wirusy; mają one wielkość do 0,25 pm, nie posiadają ściany komórkowej. Składają się z genoforu, otoczonego cienką warstwą cytoplazmy. Znamy zarówno mykoplazmy pasożytnicze, żyjące wewnątrz atakowanych komórek, jak i saprofity, np. znajdowane w hałdach górniczych. Z medycznego punktu widzenia najważniejszym drobnoustrojem z tej klasy jest mykoplazma

płuc, najczęściej) U dzieci i młodzieży, na szczęście obecnie - dzięki antybiotykom - pozwalająca' na stosunkowo szybki powrót do zdrowia.