DSCN6366 (Kopiowanie)

'■    świata Islol jynych /_r* klasyfikacja

doprowadza często do ślepoty. Szczególnie niebezpieczne jest zakażenie płodu wewnątrz organizmu maiki, jeżeli malka jest nosicielką toksoplazmy (co często przebiega bc/objuwowo), to pasożyt ten może przedostać się przez łożysko, uszkadzając mózg rozwijającego się dziecka. D/icci rodzą się wówczas z toksoplazmoza wrodzoną dającą zazwyczaj trwałe knlcctwo.

Szereg gatunków sporowców powoduje groźne choroby zwierząt. Na przykład kokcvdio-/a drobiu wywoływana jest przez pasożyty z rodzaju Coccldlomorpha. Inne sporowcc pasożytują u bezkręgowców, ryb, płazów, gadów, a także ssaków i ptaków.

7.4.3.1J. Klasa: sporowce parzydełkowe (Cnidosporidia)

Liczy ona około 250gatunków pierwotniaków pasożytniczych o skomplikowanym i niedokładnie poznanym cyklu rozwojowym. Pasożytują głównie w organizmach ryb i owadów, powodując groźne choroby zwierząt hodowlanych: żółtaczkę pstrągów (pierwotniak Chloromyxum Iruflae). kołowaciznę pstrągów (Myxasoma cerebratis), pebrynę jedwabników (Nosema bombycis) i pszczół (Nosema apis). Gatunków chorobotwórczych dla człowieka nie znamy. Cały rozwój przebiega w jednym żywicielu. Rozpoczyna się on małym pełzakiem, zaś kończy powstawaniem spory, w której zawarty jest pełzak. Spora jest bardzo charakterystyczna, składa się bowiem z kilku komórek, z których tylko jedna - właśnie ów pełzak - zdolna jest do dalszego życia; pozostałe komórki giną. Wśród tych ginących są bardzo interesujące tzn. kapsułki biegunowe, zbudowane - podobnie jak parzydełka jamochłonów - ze spiralnie zwiniętej nici. Pod wpływem soków trawiennych żywiciela nić wynicowuje się, przytwierdza zarodnik do ściany jelita gospodarza i umożliwia wyjście pełzaka.

7.4 J. 1.4. Klasa: korzenionóżki (Rhizopodd)

Pierwotniaki należące do tej klasy nie mają określonego kształtu ciała. Ich pojedyncze komórki zmieniają kształt w trakcie ruchu, zaś ruch ten odbywa się na zasadzie przesuwania półpłynnej masy cytoplazmy. Przesuwający się po podłożu pełzak czyli ameba (Amoeba) - ryc. 7-39 - wysuwa cytopiazmatyczne wypustki, zwane nibynóżkami    —»

(pseudopodia). Wypustki te mają najróżniejszy kształt: mogą być płatowate (lobopodia), nitkowate (filopodia) lub siateczkowate (reticulópodia). Cytoplazma powoli przelewa się do nibynóżek, przemieszczając się z czasem do nieb całkowicie i w ten sposób pełzak przesuwa się. Dlatego też ruch taki, jak opisany, określono mianem ruchu

nibynóźU

i. Poruszają się nim

także pewne komórki zwierząt tkankowych, np. białe

krwinki człowieka. Ruch pełzakowaty jest możliwy ^R*^c- ⁷'^{39 Schema}* ^budow>'    UDk

dzięki specyficznej strukturze cytoszkieletu - nagromadzeniu tuż pod błoną komórkową powiązanych z nią białek kurczliwych.

Pseudopodia służą także do odżywiania: napotkana cząstka pokarmowa (ryc. 7-39), np. inny pierwotniak, otoczona zostaje wysuniętymi w tym kierunku paeudopodiami. następnie przesuwającą się do nich cytoplazmą. Powstaje wodniczka fagocylarna, z którą łączy się w okucia pokarmowa, zawarte w niej enzymy trawienne rozkładają sfagocytowanącząstkę, zaś niestrawione resztki wędrują w wodniczcc przez cylpplązmę na zewnątrz i pozostają po przesunięciu się pełzaka na podłożu.

Znamy szereg pełzaków bytujących w organizmie człowieka. Największe rnsi irnta — |mH Ptwdyt prłrak czerwonki (Hntumoebo histolytica). Trofozoit tego pierwotniaka by luje w jelicie gndiym człowieka pod dwiema postaciami: jakojmgiaćiłuii (wielkość 20-60 pm) i nmjj j 10-20 junk Postać duża wydziela enzymy proteolityczne, które trawią ścianę jcliia. powodując powstania