DSCN6377 (Kopiowanie)

7.4.4. Mikrobiologia

W XVII wieku odkryto świat organizmów tak małych, że niewidocznych gołym okiem. Oj jjj chwili powstały warunki do stworzenia nauki zajmującej się tymi organizmami, określanej mianuj, mikrobiologu (gr.: “mikros” - mały, “bios” - życie, "logos" - nauka). Jej rozwój uzależniony ty w największej mierze od pożytków płynących z badań nad drobnoustrojami, dlatego też mikrobiolog,, rozwinęła się głównie w czterech kierunkach. Mikrobiologia lekarska zajmuje się mikroorganizmy bytującymi w organizmie człowieka: mikrobiologia weterynaryjna, bada drobnoustroje żyjące wćiafad, zwierząt (głównie hodowlanych); mikrobiologia rolnicza za przedmiot zainteresowania nia mikroorganizmy zasiedlające środowiska upraw; wreszcie mikrobiologia przemysłowy zajmuj._:| wykorzystywaniem drobnoustrojów do celów przemysłowych. Ponieważ drobnoustroje systematyzujemy dziś w różnych taksonach, naukę o nich możemy podzielić na: wirusologie (badają^ wirusy), bakteriologie (zajmującą się studiowaniem bakterii), mykologie (której przedmiot zainteresowania stanowią grzyby); z bakteriologii wyodrębnia się nieraz riketsioloeie (naukę o chlamydiach i rikctsjach). Algologia to nauka o glonach, zaś profozoplęgis - pierwotniakach. W programach studiów medycznych protozoologia lekarska jest zazwyczaj wykładana w programie naliczania parazytologii lekarskiej (nauki o pasożytach człowieka).

Drobnoustroje zostały po raz pierwszy zauważone i opisane przez Antoniego van Leeuwenhoeka (1632-1723), wynalazcę mikroskopu. Przez prawie 200 lat organizmy te stanowiły jedynie marginalny przedmiot zainteresowania. Za ojca mikrobiologii możemy uznać Ludwika Pasteura (1822-1895). Ów genialny chemik i biolog francuski po badaniach nad stercochemią rozpoczął badania fermentacji alkoholowej. Udowodnił, iż kwaśnienie wina (przemiana alkoholu w ocet) zachodzi dzięki bakteriom i że ten proces można zatrzymać, podgrzewając wino (lub piwo) do temperatury 60-80°C. Zabieg raki nazywamy pasteryzacja. Obalił następnie teorię samorództwa drobnoustrojów. Udowodnił, że choroby jedwabników wywołane są przez mikroorganizmy, które przenoszą się z chorych owadów na zdrowe. Udowodnił następnie, iż groźna choroba ludzi i zwierząt - wąglik - również wywoływana jest przez mikroby. Pasteur zapoczątkował hodowlę drobnoustrojów na sztucznych pożywkach, opracował szczepionkę przeciwko wąglikowi (uprzednio opisał tę bakterię), odkrył gronkowce. udowodnił zakaźną naturę wścieklizny (a także fakt, że chorobę tę wywołuje zarazek przedostający się przez najmniejsze nawet filtry, a zatem wirus) i opracował szczepionkę przeciwko wściekliźnie - co w rezultacie przyniosło mu światową sławę. Prace Pasteura położyły fundament pod badania nad etiologią chorób zakaźnych, fizjologią bakterii i immunologią.

Z prac Pasteura nad zarazkami logiczne wnioski wysnuł angielski chirurg, baron Joseph Lister (1827-1912), wprowadzając metody niszczenia bakterii (antyseptyka) w salach operacyjnych co zmniejszyło gwałtownie śmiertelność pacjentów spowodowaną zakażeniami pooperacyjnymi (uprzednio bardzo częstymi). Niezależnie od niego ginekolog węgierski Ignac Fulóp Semmclweis (1818-1865) udowodnił skuteczność aseptyki podczas porodu w zwalczaniu gorączki połogowej.

Współcześnie z Pasteurem pracował lekarz niemiecki Robert Koch (1843-1910), uważanym twórcę współczesnej techniki mikrobiologicznej. Opracował on warunki (tzw. postulaty w oparciu o które można dany drobnoustrój uznać za czynnik etiologiczny choroby. Koch wprowadź hodowlę drobnoustrojów na stałych podłożach, a także odkrył szereg drobnoustrojów (prątek grużwF przecinkowiec cholery) oraz opracował pierwszą (choć nieskuteczną) szczepionkę przeciwko gniżhcy tzw. tuberkulinę. Za prace nad gruźlicą otrzymał Nagrodę Nobla w 1905 r.

Prace Pasteura i Kocha zainicjowały badania nad skutecznym zwalczaniem chorób raki®¹."-* Emil von Behring (1854-1917, Nagroda Nobla 1901) zastosował surowicę antytoksyczną w ki'¹'¹”" chorych na błonicę. Salmon (1850-1914) i Smith (1859-1934) wykazali możliwość uzyskania po szczepieniu zarazkami nieżywymi (atenuowanymi). Ich prace, a także wyniki badan Jule* myl