DSCN6545 (Kopiowanie)

«w«*

kfcN

ifBtHc

tratw

*&!***

p&*

(_lC 7-176. Budowa żołądka

loeJuwacza

pg Kowalskiego. JD).

p«ełyk Żołądek przeżuwaczy dzieli się na cztery części: żwacz, czepiec, księgi i trawicnicc (ryc. 7-176). Połknięty pokarm roślinny przez przełyk trafia do żwacza, gdzie rozpoczyna się proces fermentacji (dzięki obecnym tu bakteriom beztlenowym i niespotykanym nigdzie indziej pierwotniakom); następnie pokarm wraca do jamy gębowej, gdzie ulega przeżuciu, a stąd z kolei wędruje do czepca, potem do ksiąg, a w końcu do trawieńca, gdzie całość (włącznie z licznie namnożonymi pierwotniakami) zostaje ostatecznie strawiona. Młode przeżuwacze, przechodząc z diety mlecznej na pokarm roślinny, muszą lizać kał osobników dorosłych, aby zaopatrzyć swój żołądek w bakterie i pierwotniaki. Jeleniowate zrzucają co roku swe kostne poroża, natomiast rogi (kostne wyrostki czaszki osłonięte pochwami rogowymi) wolowatych utrzymują się przez całe życie.

Liczne gatunki ssaków mają duże znaczenie gospodarcze dla człowieka. Przede wszystkim należy tu wymienić zwierzęta łowne, które dostarczały mięsa i skór. Kilkanaście gatunków zostało udomowionych, dla mięsa, mleka i wełny - że wymienię świnie, krowy, tybetańskie jaki, kozy, owce. wielbłądy, lamy. Koń, osioł i wielbłąd, w Ameryce Południowej lama, a w południowo-wschodniej Azji słoń, od wieków używane były do transportu ludzi i ciężarów oraz do prac przekraczających możliwości fizyczne człowieka. Pies stał się pomocnikiem ludzi w pilnowaniu dobytku i jego obronie przed drapieżnikami, a kot, łapiąc drobne gryzonie, chronił zmagazynowaną żywność przed szkodnikami. Wiele gatunków ssaków hodowanych jest jako zwierzęta laboratoryjne, np. do testowania leków, które następnie stosowane są u ludzi (świnki morskie, króliki, szczury, chomiki, myszy). Z drugiej strony te właśnie gryzonie (myszy, nornice, szczuty, chomiki) wyrządzają znaczne szkody w uprawach i zbiorach płodów rolnych.

Ochrona ssaków. W Polsce szereg ssaków objętych jest ochroną okresową (jako zwierzęta łowne); zgodnie z prawem mogą je pozyskiwać jedynie osoby uprawnione (myśliwi) i tylko w ustalonych okresach (zwykle też określa się miejsce i liczbę możliwej do odstrzału zwierzyny). W Polsce ssaki łowne to łosie (Alces alces), jelenie (Cervus elaphus), daniele (Dama dama), samy (Capreolus capreolus). dziki (Sus scrofa), muflony samce (Ovis musimon), lisy (Vulpes mlpes), wilki (Canis kpa*)-w woj. krośnieńskim, przemyskim i suwalskim, jenoty (Nyctereutesprocyonoides), tchórze lMustekputorius), kuny leśne (Marta marłeś), borsuki (Mela meles), piżmaki (Ondatra zibethicus), zające szaraki (Lepus europaeus), i króliki (Oryctolagus eunieulus).

Ssaki (Mammalia) rzadkie i pożyteczne objęte są ochroną gatunkową. Zgodnie z rozporządzeniem Ministra Środowiska z dnia 28 września 2004 w sprawie gatunków dziko występujących zwierząt objętych ochroną (Dziennik Ustaw nr 220 z 2004] są to: chomik europejski (Cricetus cricetus)

damiów ka tatrzańska (Microtus tatricus)

gronostaj (Mustela erminea)

foka obrączkowana (Phoca hispida)

foka pospolita (Phoca vltuima)

foka szara (Halichoerus grypus)

jeżówate (Erinaceidae) - wszystkie gatunki

koszałka (Dryomys nitedula)

kozica (Rupicapra rupicapra)

łasica (Mustela nivalis)

toroczkowatę (Vcspertilionidac) - wszystkie gatunki niedźwiedź brunatny (Ursus arcios) norka europejska (Mustela lulreola)