DSCN6751 (Kopiowanie)

układów biotycznych. W związku z tym środowisko to jest coraz mniej korzystne dla typowych, kształtujących je zespołów, za to staje się odpowiednie dla innych organizmów, takich które stale penetrują wszystkie biocenozy. Zmiany sukcesyjne w środowisku mają charakter uporządkowany i są nieodwracalne. Możemy wyróżnić dwa typy sukcesj i:

• Sukcesja pierwotna - to taka. która rozwija się na takiej powictzchni, na której nie było przedtem żadnej biocenozy, ponieważ występują tam warunki bardzo niekorzystne do życia. Przykładem może być zarastanie wydm nadmorskich lub zastygłej lawy wulkanicznej. Przebiega ona w kilku etapach:

-etap pionierski - kiedy na dany teren wkraczają gatunki pionierskie, np. porosty na skały lub sitowie na wydmy;

-etap migracyjny - kiedy teren jest wypełniany przez liczne gatunki roślin i zwierząt, w związku z czym charakteryzuje się dużą różnorodnością gatunkową zarówno autotrofów jak i heterotrofów;

-etap zasiedląjacy - kiedy organizmy rozprzestrzeniają się i zapełniają wszystkie wolne przestrzenie;

-etap konkurencyjny - kiedy organizmy bardziej ekspansywne zaczynają zajmować nisze ekologiczne;

-etap stabilizacji -kiedy dane zbiorowisko zmierza ku równowadze, wchodzi w stadium klimaksu. Sukcesję pierwotną możemy zobrazować na przykładzie zarastania wydm nadmorskich. W pierwszej fazie wydmy porastają gatunki pionierskie, takie jak sitowie. W drugiej fazie swój udział mają mchy (spośród których dominuje płonnik). Trzecia faza charakteryzuje się występowaniem krzewinek z przewagą wrzosu i wrzośca, w tej fazie pojawiają się również pierwsze drzewa lekkona-sienne, takie jak brzoza brodawkowata czy sosna. Czwartą fazę tworzy młody lasek sosnowy o krzewinkowym runie. Natomiast ostatnia faza to bażynowy bór nadmorski w wilgotnej postaci.

• Sukcesja wtórna to taka, która zachodzi na obszarach już wcześniej zajmowanych przez pewne ekosystemy; następuje ona po zniszczonej w danym miejscu biocenozie, na przykład na porębie czy na ugorze. Sukcesja ta jest powszechna. Możemy ją przedstawić na przykładzie meandrującej rzeki. W pierwszym etapie na danym zakolu znajduje się koryto rzeki. Ponieważ prąd rzeki jest silny, na zakrętach podcina ona jeden z brzegów tworząc skarpy. Piasek i muł z jednego brzegu zostaje naniesiony na brzeg przeciwny. Brzeg na który nanoszony jest muł stopniowo wypłyca się i po jakimś czasie staje się lądem. Widać to dobrze na przekroju przez koryto rzeki (rys. 10-13). W ten sposób koryto rzeki przesuwa się, tworząc coraz większe meandry. Im z jednej strony bardziej podcinany jest ląd, tym z drugiej powstaje go coraz więcej. Coraz grubsze pokłady mułu zaczynają stopniowo zarastać roślinami, by w konsekwencji na tym terenie mógł powstać las. W tym samym czasie rzeka podcinając drugi brzeg tworzy coraz większe zakręty (rys. 10-14a,b.). W pewnym momencie następuje połączenie dwóch łuków rzeki i cały proces w danym miejscu zaczyna się od początku. W ten sposób kawałek rzeki zostaje odcięty, a od głównego nurtu oddziela go wspomniany już wcześniej nowo powstały las (rys. 10-14 c.). Odizolowany kawałek rzeki zmienia się z wody płynącej w wodę stojącą i nazywamy go starorzeczem.

Meandrująca rzeka jest optymalną formą. Zakola zwalniają tempo nurtu, a wiosenne wylewy na okoliczne łąki i pola doskonale użyźniają glebę. Wszelkie zmiany wprowadzane przez człowieka w przebieg rzeki stwarzają ogromne zagrożenie. Melioracje pól i wyrównywanie biegu rzeki powodują nieodwracalne i w konsekwencji bardzo groźne zmiany. Pola stają się ubogie w substancje odżyw czc i w pewnych sytuacjach całkowicie odwodnione. Natomiast wyprostowane rzeki podczas po-wodzi, ze względu na brak ograniczeń prędkości w postaci meundrów, z ogromna silą w lew ują się do miunit łamiąc po drodze wszelkie zapory. W krajach Europy Zachodniej, gdzie bardzo daw no w j konano