DSCN8194 (3)

Lvm (Z t SZKIC DO PORTRETU

Między momentem napisania tego wiersza (wydrukowanego wkrótce w „Bibliotece Warszawskiej” 1842) a dniem, w którym poeta oddał się pod opiekę sióstr szarytek w lvry w ,szpitalu'*²⁷, upłynęło 35 łat W życiu Norwida obserwujemy jakby nieustanne zmierzanie ku takiemu zakończeniu, jakie objawiło się mu 23 października 1842 u stóp Sakramenfarium KrafltowskiegcP*. Zachowana do dziś rzeźba — zrekonstruowana po uszkodzeniach z II wojny światowej — powstała w L 1493-1494. Jej autor przedstawił siebie jako jedną z trzech postaci podtrzymujących monumentalną misę, stanowiącą podstawę dla tabernakulum. Postać środkowa przyklęknąwszy na prawym kolanie opiorą na nim młotek rzeźbiarski. Figura jest pochylona, jakby podnosiła na plecach — dźwigając się równocześnie — jakiś gigantyczny, a przecież możliwy do udźwignięcia ciężar, patrzy w oczy tym wszystkim, którzy przez wieki — przesuwając się przed Sakramenthauschen — przyklękali. Ib w październiku 1842 przyklęknął też inny artysta —-

Kto go wie widział, komu nie padł cieniem Na całe życie, jako watek marzeń,

Ul

Ten ani może błędną widzów drogę Opuszczających próg kościelny cenić;

I jako Prorok obudzony świtem,

N*e mogąc rychło zbyć drabiny sennej,

Oczarowanym zbłąkasz się korytem I jeszcze wrócisz hołd powtórzyć lenny.

iAdam Krafft. PWsz I 60)

²⁷ Dawniej pojęciem „szpital” określano przytułek, instytucję charytatywną, powołaną db opieki nad chorymi biedakami czy też inwalidami wojennymi. Na ziemiach polskich właściwie przy każdej parafii istniał ..szpital , fundowany najczęściej przez dziedzica, a prowadzony przez Kościół.

_t ^a ^ przypisie do Adama Kraffia (PWsz I 59) Norwid opisuje tabernakulum w kościele św. Wawrzyńca.

JHołd lenny”— a więc starodawny, średniowieczno-feudainy obrzęd-umowa — osobista i zarazem społeczna, zobowiązująca obie zarówno strony {poeta sunt servanda — umowy muszą być dochowane). Krafft — artystyczne ucieleśnienie ideału — poddał się prawom dramatu, prawom historii:

0    wielki mistrzu! słusznie zginasz barki

1    na ramionach własne pieścisz dzieło.

Gdy oto widzę, wedle błahej miarki.

Nie ocenili, co ich prześcignęło.

{Adam Krafft, PWsz 1 60)

Po latach ta młodzieńcza przecież wizja (Norwid miał wtedy 21 lat) zaczerpnie ciemnych tonów z doświadczeń samego autora — nie tylko z wizji czy lektur znaków zostawionych przez innych... przez Inne:

Każdego z takich jak Ty świat nie może Od razu przyjąć na spokojne łoże,

{[Coś ty Atenom zrobił, Sokratesie],

PWsz I 236)

I jeszcze inaczej, choć to ta sama „nić czarna” doświadczeń życiowych przełamanych w doświadczeniu artystycznym:

— Piętnem globu tego — niedostatek:

Dopełnienie?... go boli!...

On — rozpoczynać woli

I-I

I oto — jak zacna myśl człowieka —

Poterany jest gniewami ludzi

Lub—jak od wieka

Wieków — wszystko, co zbudzi!

{XCIX. Fortepian Szopena)

Lat minie „dziesiątek”, j zjawi się w „Świętego Kaźmierza murach po-zastołecznej krasie” wiersz-synteza: