DSCN9051

142 Marta Skowrońska

na¹⁸. Lata pięćdziesiąte to wreszcie pierwsza telewizyjna reklama biustonosza. Firma Playtex prezentuje swój produkt na plastikowym manekinie - dopiero rok 1990 przyniesie reklamę biustonosza z udziałem modelki¹⁹.

W latach sześćdziesiątych następuje odwrót od tak pojmowanej kobiecości; ideałem piękna stąje się androgyniczna figura takich modelek, jak Twiggy. Mniej więcej do lat osiemdziesiątych lansowana jest „naturalność”, bawełniane biustonosze bez usztywnień i opalanie topless. Ten nowy trend natychmiast wykorzystuje przemysł bieliźniarski; Rudi Gemreich produkuje no-bra-bra w 1965 roku. Jest to niewidoczny, ale spełniąjąęy swą praktyczną funkcję biustonosz. Ma on dawać złudzenie „naturalności”, „drugiej skóry”.

Ruch feministyczny w latach sześćdziesiątych pragnie odwrotu od fetyszyzacji kobiecego ciała. Germaine Greer w słynnym Kobiecym eunuchu pisze:

„Nie są bowiem [piersi] częścią osoby, ale zawieszoną na kobiecie przynętą (...] Jedynym sposobem, w jaki kobiety mogą uciąć ten rodzaj traktowania, pozbawiony taktu i subtelności, jest nienoszenie biustonoszy, które tworzą złudzenie, że piersi są gumowymi buforami, a wtedy mężczyźni oswoją się z realną różnorodnością kształtu piersi”²⁰.

Walka z uprzedmiotowieniem kobiecego ciała, której przejawem była moda braless, wiąże się z mitem palenia staników. W istocie członkinie Women’s Liberation Party i poeta Robin Morgan wyrzucili w 1968 roku kilka biustonoszy do kosza na śmieci, a uczynili to w geście sprzeciwu wobec trwąjących właśnie wyborów Miss America. Jako że popularną formą protestu przeciw wojnie wietnamskiej było palenie flag, dziennikarze połączyli te wydarzenia i odtąd bra burners to lekceważąca etykieta dla stereotypowo postrzeganych feministek²¹.

W latach osiemdziesiątych i dziewięćdziesiątych wraca moda na duży biust i wąską talię. Jako alternatywa dla zyskąjących ^{1 2} coraz bardziej na popularności operacji plastycznych powstaje stanik push up (kilkanaście lat później producenci udoskonalają go, wypelniąjąc miseczki silikonem, wodą, powietrzem czy specjalnym żelem). Obsesję dużego biustu można tu tłumaczyć jako atak na feminizm lat sześćdziesiątych; bywa też rozumiana jako ucieleśnienie nowej, silnej kobiety wkracząjącej do świata biznesu. Ten drugi wariant nie wydaje się jednak przekonujący.

W 1983 roku Jean Paul Gaultier projektuje stanik ze spiczastymi miseczkami, który Madonna nosi jako odzież wierzchnią podczas swojego toumóe. Jest to jawna drwina z kobiecości traktowanej jako maskarada i kategoryzującej funkcji stroju.

O tym, że odsłonięty biust pozostaje tabu nawet w początku XXI wieku, świadczy atmosfera skandalu towarzysząca tegorocznej uroczystości MTVs Super Bowl, podczas której gwiazda (gwiazdor?) muzyki pop - Justin Timberlake - odsłonił biust innej gwiazdy popu - Janet Jackson. Informacja o tym wydarzeniu była najczęściej poszukiwanym newsem w Internecie.

Różnorodność dostępnych obecnie na rynku modeli biustonoszy przedstawię w podrozdziale 3.

3. BIUSTONOSZ A TOŻSAMOŚĆ W SPOŁECZEŃSTWIE KONSUMPCYJNYM

„Wygląd nie jest po prostu jej [kobiety] cechą jak w przypadku mężczyzny; ona jest swoim wyglądem. Praktycznie każdy aspekt powierzchowności kobiety mówi o tym, kim ona jest i jak należy ją traktować”.

Ellyn Kaschcack

Naomi Wolf pisze, że przejście kobiet ze sfery prywatnej do sfery publicznej związane jest z przejściem z więzienia domu do więzienia ciała³. Kobieta, która pracąje, uwolniła się od ogra-

1

¹⁸ Z. Melosik, op.cit, s. 84.

2

T. Pendergast, St. James, Encyclopedia of Popular Cul turę. St. Jonnes Press, Detroit 2000, s. 17.

gj G. Greer, Kobiecy eunuch, Poznań 2001,8. 28.

⁸¹T. Pendergast, St. James, op.cit, s. 18.

3

²³ N. Wolf, Mit piękności, London 2001, za: I. Kowalczyk, £. Zierkiewicz (red.), Kobiety w popkulturze j Konsola, Wrocław 2002, s. 19.