DSCN4811 (2)

Ikonografia DMi gft

Ostatnim znanym przedstawieniem Daests w jago niepalnej jeszcze postaci, powstałym przed wybuchem kontrowersji ikonoklastycznej, jest malowidło w S. Mana Antiqua w Rzymie, datowane na czasy Marcina I (649-656). Ukazuje ono stojącego Chrystusa z księgą w lewej ręce, prawą sal błogosławiącego; po prawicy Zbawiciela stoi zwrócona do mego Maryja z rękami uniesionymi w modlitwie, po lewicy natomiast Jan Chrzciciel, który prawą ręką wskazują na Wcielonego, w lewej zaś trzyma zwój (il. ll)^w, Atrybut ten, jak również gest wskazujący stanowią typowe symbole świętojańskie, nawiązujące do nauczania Jana Chrzciciela o Mesjaszu i ukazania Baranka Bożego. Modlitewna postawa Bogarodzicy pozwala jednak interpretować cale przedstawienie w duchu teologii wstawiennictwa. Widoczna za Maryją postać (fundatora?) czyni przy tym malowidło w S. Mana Antiąua prototypem odmiany tematu Deeaia, nazwanej przez Celinę Oetecz-kowską „Deesis z fundatorem"¹⁹.

Na postawie analizy wspomnianych zabytków oraz ich literackich poświadczeń nie sposób orząc definitywnie, czy temat Deesis w swej pełnej, kanonicznej postaci ikonograficznej, znanej z np. z bizantyńskich tryptyków z X i XI stuleci, ukształtował się jeszcze przed wybuchem sporów ikoookle* stycznych, a więc przed trzecią dekadą VIII wieku, czy tez przetrwał ten okres w swej zalążkowej formie CpraformiO. znanej z zabytków i ekfraz VI i VII wieku, osiągając pełny

GA Wellen (op. dt, s. 174) twierdzi, ze Bogarodsaca iubmohm aootala pa lewicy, Jan zaś po prawicy Chrystusa, a więc zgodnie z tradycją fapraaoase-waną przez mozaikę synajską. Odmian nago zdania jaot C. Hanga fap. rtt. z. 186, przyp, 60). określający pozycję Maryi jako „po lewej Sraki Ckryamaa S punktu widzenia odbiorcy*.

¹⁹ J. Wiipert, Die ra muchę n Momiken und Malenie* Sar akneUethen Baulen vom IV-XJ1I Jahrhundert, Fraiburg im Braizgau ISIS l t» SSS-666, t. 4, il. 146 (3); C. Oateczkowaka, La oiooofęno, a 47, il III. P J Naga-gen, The Karlieet Decorationa in Santa Maria AnUęaa and Ikar Ast Jlz* du ad archeologiom et ortium biotoriam porttnanlia" 1 (ISS1). • SI

¹⁹ C OiMcskanfet, op. cit., a 4S, OtoiawUt iaiarpreoęa MtaaiSi • S, Marto Antiąua Cb. Walter (op ot . a SStk ktdry traktuj* Jo Jabo meaą adoracji, a nie wataw i«naktwa