DSC�91

Rozdział pierwszy

AFRYKA

L PIGMEJE

Pigmeje afrykańscy, których religię znamy najlepiej, to Bam-buti z wielkich puszcz równikowych Ituri (Kongo Belgijskie), znamy ją dzięki badaniom przeprowadzonym przez P. Schebestę; wyniki ich zostały już udostępnione, po szeregu publikacji częściowych, w obszernej, wielotomowej monografii jeden z tomów poświęcony jest religii^ł.

W religii Pigmejów z Ituri, jedynych — zdaniem Schebesty — prawdziwych Pigmejów, postacią najlepiej scharakteryzowaną i jedyną, jaka jest przedmiotem kultu, jest bóg lasu*, nazwany rozmaitymi imionami. Imieniem najczęściej spotykanym w plemieniu Efę^zwlaszcza wśród Efów północno-wschodnich, jest Tore. Torę jest władcą puszczy i zwierząt², a zatem pośrednio i ludzi, gdyż byt człowieka w najdawniejszej fazie cywilizacyjnej, w okresie myślistwa i zbieractwa — a w takiej fazie znajdują się Pigmeje — zależny jest od zbioru owoców drzew leśnych i łowów na zwierzęta, te zaś są we władaniu Torę. Torę rządzi pomyślnym lub niepomyślnym wynikiem łowów, cfobrą i złą pogodą, ma bowiem władzę nad wiatrem, piorunem, huraganem ³. Torę jest również stwórcą⁴. Między innymi atrybutami przypisuje mu się również zdolność poznawania ludzkich uczynków. Torę śledzi ludzi i nic nie uchodzi jego uwagi, widzi wszystko, „widzi nawet nas tu siedzących i słyszy, co mówimy”. Ponadto Torę stosuje wobec uczynków ludzkich sankcje, karząc przestępców śmiercią drogą działania magicznego albo też za pomocą pioruna*.

35