filozofia25

Tomasz z Akwinu

(lex aetema), czyli ustanowione przez Boga zasady rządzące światem, prawo naturalne u    .    (lex naturalis), czyli prawo wieczne odciśnięte w ludzkich umysłach, oraz prawo ludzkie

(lex humana), czyli prawo naturalne zastosowane w życiu społecznym.

Źródła

Św. Tomasz dążył do syntezy arystotelizmu z filozofią chrześcijańską, która do XDJ w. podporządkowana została autorytetowi przede wszystkim św. Augustyna. Od Arystotelesa przejął niewątpliwie wiarę w możliwości poznawcze ludzkiego rozumu, a ponadto zasady logiki, pojęcia aktu i potencji, formy i materii, co znalazło odzwierciedlenie w jego poglądach z dziedziny metafizyki i antropologii, podjął zasadę środka w etyce, przekonanie o celowości świata. Najważniejszym jednak punktem odniesienia dla jego systemu filozoficznego, podobnie jak u św. Augustyna, jest Bóg.

Portret świętego Tomasza z Akwinu, obraz nieznanego malarza.

run

Bezpośrednim mistrzem był dla św. Tomasza inny wielki dominikanin, Albert Wielki (ok. 1193-1280), postać, która w znacznej mierze przyczyniła się do rozwoju badań nad filozofią Arystotelesa. Stało się to możliwe dzięki temu, że zwrócił on uwagę myślicieli chrześcijańskich na inspirowaną arystotelizmem myśl arabską (Awerroes).

Wpływ i recepcja

Św. Tomasza do dzisiaj uznaje się dość powszechnie za największego teologa katolickiego. Jednakże jeszcze za życia Akwinaty i krótko po śmieci zgłaszano do jego filozofii wiele poważnych zastrzeżeń. Zarzuty, formułowane głównie przez rekrutujących się spośród franciszkanów zwolenników augustynizmu, dotyczyły przede wszystkim nadmiernego uzależnienia od pogańskiej filozofii Arystotelesa, w wielu miejscach niezgodnej z dogmatami chrześcijaństwa. Doszło nawet do potępienia przez biskupów Paryża i Oksfordu w 12 77 r. niektórych tez autora Summy teologicznej i czasowego zakazu czytania jego dzieł. Ortodoksyjność św. Tomasza został przesądzona z momentem kanonizacji w 1323 r., od tego czasu datuje się też wielowiekowy rozwój tomizmu, czyli różnych nurtów filozoficznych nawiązujących do doktryny filozoficznej Akwinaty. W tym okresie powstawały liczne komentarze do jego dzieł. Za sprawą dominikanów, którzy działali na największych uniwersytetach europejskich (Paryż, .Salamanka. Bolonia, Lowanium), tomizm stał się podstawą nauczania filozofii i teologii na poziomie akademickim. Na przełomie XV i XVI w. najgłośniejszym kontynuatorem tomizmu b\t dominikanin Tomasz z Vio, nazywany Kardynałem Kajetanem. W XVI w. doktrynę św. Tomasza przejęli, znacznie ją jednak upraszczając, jezuici, wśród których na wyróżnienie zasługuje Francisco Suarez (1548-1617). W roku 1567 papież Pius V ogłosił św. Tomasza doktorem Kościoła i zalecił wykładanie jego filozofii na wszystkich katolickich uczelniach. Kolejny ważny nawrót do tomizmu nastąpił w XIX w. za sprawą encykliki papieża Leona XIII Aetemi Patris (1879), w której to św. Tomasz ukazany został jako najważniejszy myśliciel katolicki. W Rzymie powstała Akademia

A

130