Foto2477

72 I Podstaw)' zarządzania kryzysowego

| pojmowanie go w znaczeniu procesowym, gdyż kryzys może wypły. I wać z nieprzewidzianych wydarzeń o charakterze mniej lub bardziej! wstrząsowych, znacznie częściej narasta jednak stopniowo powolni jest konsekwencją wczesńiejsżyCh wyborów i sposobów postępowanjgB (ujmowanie kryzysu w kategoriach przyczynowo-skutkowy cm czyli! traktowanie go jako procesu, a więc sekwencji następujących po sobie i zdarzeń, faz, etapów)⁸⁴.

Do lepszego zrozumienia terminu „kryzys” przybliżyć nas może sposób jego pojmowania przez Chińczyków i Japończyków, którzy pisząc słowo! „kryzys”, używają dwóch znaków, z których jeden znaczy „niebezpieczne™ stwo”, „bliska, nieunikniona ruina”, drugi zaś oznacza „okazję, możliwość® coś w rodzaju perspektywy otwierającej się w obliczu przyszłości. Ta interpretacja terminu „kryzys” jednoczy w sobie coś, co jest równocześma niebezpieczeństwem i szansą, zagrożeniem i nową możliwością na przga szłość®. Podane rozumienie pojęcia „kryzys” wskazuje z jednej strony nal niebezpieczeństwa związane z zagrożeniami dla życia, zdrowia, mienia z drugiej, niesie ze sobą nadzieje na skuteczne przezwyciężenie tego zaa grożenia.

Zawarty w pojęciu „kryzys” problem wskazuje na trzy aspekty obccfl ności człowieka w sytuacjach kryzysowych:

1)    Wyraża się ludzkim doświadczeniem zjawisk kryzysowych, ich poznffl-i iliem i zrozumieniem, powiązaniem ze światem wartości i światem de9 cyzji;

2)    Wyraża się ludzkim sprawstwem, udziałem, współudziałem w syturl acjach kiyzysowych, nie ma człowieka, który nie doświadczyłby jakiegoś kryzysu, nie podejmował prób radzenia sobie z nimi;

3)    Wyznacza perspektywę, otwiera przed człowiekiem nowe horyzo^H pokazuje możliwości, przedstawia uzasadniony optymizm na opano-i wanie i przezwyciężenie przez człowieka kryzysu.

•⁴ G. Nłzard, Metamorfozy przedsiębiorstwa. Zarządzanie w zmiennym otoczeniu organizacji, Warszawa 1999, s, 17-19; S. Sudoł, Przedsiębiorstwo. Podstawy nauki o przedsiębiorstwie. Teoria i praktyka zarządzania, Toruń 2002, s. 331; Z. Kral, A. Zabłocka-KJuczka, Istota zjawisk kryzysowych w organizacji, [w:] Zachowam organizacji wobec zjawisk kryzysowych, red. J. Skali k, Wrocław 2003, s. 18. I * Z. Płuzek. A. Jacyniak, Świat ludzkich kryzysów, Kraków 2006, s. 12.

1.2.2. Definicje kryzysu

Nie ma jednej powszechnie akceptowanej definicji kryzysu, zwłaszcza że ó kryzysie mówi się w odniesieniu do różnych dziedzin życia, obszarów działania czy oddziałujących na człowieka i społeczeństwo sił. Dla przykładu podanych zostanie kilka definicji kryzysu ujmujących różne strony i aspekty życia i funkcjonowania człowieka, społeczeństw, organizacji (zob. tabela 6).

Tabela 6. Pojęcie kryzysu według różnych autorów (w odniesieniu do człowieka, społeczeństwa oraz organizacji)

Autor/źródło	Interpretacja pojęcia „kryzys”
H.Sęk	Zjawisko lub stan, które charakteryzuje się takim stopniem dysproporcji i niezrównoważenia elementów, że wymaga to istotnych zmian. Jest to często stan będący punktem zwrotnym w jakiś procesie.
AJS.Reber	Zakłócenie normalnego biegu zdarzeń w życiu jednostki, wymagające ponownej oceny sposobów myślenia i działania. Terminowi temu towarzyszy konotacja: niekontrolowalności (bezradności) i konieczności poddania się biegowi wydarzeń.
G.Caplan	Sytuacja, która powstaje wtedy, gdy jakaś osoba na drodze do osiągnięcia ważnych celów życiowych napotyka przeszkody i nie jest w stanie tych przeszkód przezwyciężyć za pomocą dotychczasowych metod rozwiązywania problemów, kryzys powoduje, iż osoba traci równowagę, wjakiej się znajduje, i wchodzi wstań braku równowagi i dezorganizacji.
A. Ali port	Sytuacja emocjonalnego i umysłowego stresu wymagająca zmian perspektyw w ciągu krótkiego czasu. Te zmiany perspektyw wywołuj ą często zmiany struktury osobowości. Zmiany te mogą być progresywne, albo mogą być regresywne. [...] człowiek znajdujący się w sytuacj i kryzysowej nie potrafi zachować spokoju, tzn. nic potrafi swojej aktualnej traumatycznej sytuacji zredukować do znanych już rutynowych sposobów zachowania, ani nie potrafi posłużyć się prostymi nawykowymi sposobami przystosowania.
Z.Płużek, A. Jacyniak	Odnosi się do momentu niepewności wproccsie przeobrażenia osobistego lub społecznego. Jest to punkt zwrotny między jednym systemem, który traci swą prawomocność, i drugim, który się rodzi.
Wlklpieda	Kryzys społeczny to skumulowany stan napięć i konfliktów społecznych, których nierozwiązanie na czas powoduje przerwanie dotychczasowego cyklu rozwojowego społeczeństwa, w odróżnieniu od konfliktów społecznych, które naruszają jego ewolucyj ny rozwój, ale gp nie dezorganizują