Foto2884

14 Rozdział 1

2)    proces ten zachodzi w układzie uzależnienia organizacyjnego (jako relacji nadrzędności — podporządkowania) kierownictwa i wykonawstwa oraz jest zdeterminowany przez spełnienie następujących funkcji: decydowania, identyfikacji, planowania, organizacji, motywacji, kontroli,

3)    funkcje zarządzania są uporządkowane i zintegrowane w formach organizacyjnych, do których należą:

-    systemy decyzyjne zarządzania: zarządzanie strategiczne, zarządzanie zasobami ludzkimi, zarządzanie marketingowe, zarządzanie finansami, zarządzanie operacyjne i in.,

-    systemy funkcjonalne - procedury i procesy ukierunkowane na realizację prac administracyjnych, ekonomiczno-zarządczych, badawczych i in. w poszczególnych dziedzinach działalności firmy,

-    systemy techniczne procesu zarządzania (systemy łączności, komputerowe systemy obliczeniowe, monitoring),

-    układy zintegrowane;

4)    funkcje zarządzania są spełniane przy wykorzystaniu określonych instrumentów, np. ekonomiczno-finansowych, prawnych, motywacyjnych przez techniki negocjacji, metody rachunkowe i in.**.

Analiza powyższych definicji na gruncie zarządzania kryzysowego pozwala stwierdzić, że zarządzanie to opiera się na formalnych zależnościach, które umożliwiają podział zadań i kompetencji oraz koordynację działań. Wyznacza również ramy do współdziałania jednostek w trakcie prowadzenia działań, a także określa sposoby ich aktywizacji. Istotne znaczenie w zarządzaniu kryzysowym mają założenia P.F. Druckera, zgodnie z którymi zarządzanie¹⁴:

-    dotyczy przede wszystkim ludzi,

-    jest głęboko osadzone w kulturze,

-    wymaga prostych i zrozumiałych wartości, celów działania i zadań jednoczących wszystkich uczestników organizacji,

-    powinno doprowadzić do tego, by organizacja była zdolna do uczenia się,

-    wymaga komunikowania się, czyli obiegu informacji wewnątrz organizacji oraz wymiany informacji z otoczeniem,

-    musi być jednoznacznie zorientowane na podstawowy i najważniejszy, ostateczny rezultat.

Powyższe założenia mają istotny wpływ na skuteczność działań podejmowanych w ramach zarządzania kryzysowego, przede wszystkim przez wzgląd na fakt, iż wymaga ono współdziałania wielu osób, instytucji, służb i społeczeństwa. Wymaga to jasnego opracowania zadań i odpowiedzialności, zasad współpracy, przepływu informacji oraz wymiany wiedzy i doświadczeń. Istotne jest również uwzględnienie norm, zachowań i wartości uznawanych w społeczności, której byt został zagrożony.

Por. P.F. Drucker, Skuteczne zarządzanie, PWN, Warszawa 1994.

W czasie prowadzenia działań szczególne znaczenie mają: doświadczenie, umiejętności i kompetencje zarówno dowodzących, jak i osób prowadzących czynności ratownicze. Z tego względu dużą uwagę należy zwrócić na elastyczność, nabywanie nowych i ciągłe doskonalenie dotychczasowych umiejętności. Elementem wiążącym w zarządzaniu kryzysowym jest sprawny proces komunikacji. Informacje muszą być przekazywane właściwym adresatom, we właściwym czasie, przez niezawodne środki łączności, w sposób jasny i czytelny, aby wywołały określony skutek.

Po wyeliminowaniu określonego zagrożenia ważnym krokiem jest wyciągnięcie wniosków z zaistniałej sytuacji. Pozwala to zarówno zareagować w przypadku wystąpienia podobnych zdarzeń, jak i prognozować ich przebieg oraz podejmować działania zaradcze. Podstawą działań zapobiegawczych jest tutaj opracowanie wskaźników dostosowanych do specyfiki danego obszaru (gminy, powiatu) oraz skuteczny system monitorowania zagrożeń.

Złożoność problematyki zarządzania kryzysowego wynika z konieczności podjęcia działań adekwatnych do zagrożenia przed jego zaistnieniem. Innymi słowy, sens zarządzania kryzysowego polega na takich działaniach, które nie dopuszczą do powstania sytuacji kryzysowych. Z tego względu duży nacisk należy położyć na przygotowanie na wypadek wystąpienia potencjalnych zagrożeń, planowanie działań, podział odpowiedzialności i kompetencji, technologie, zagospodarowanie przestrzenne i systemy zabezpieczeń. Zarządzanie kryzysowe opiera się na takich zasadach, jak^is:

•    „Zasada prymatu jednoosobowego kierownictwa, która polega na powierzeniu kompetencji decyzyjnych jednoosobowym organom, które sprawują władzę ogólną w danym zakresie kompetencji. Organami takimi są: wójt (burmistrz), starosta (prezydent miasta), wojewoda i premier.

•    Zasada odpowiedzialności organów władzy publicznej, będąca regułą określającą odpowiedzialność za zarządzanie w sytuacjach kryzysowych przez funkcjonujące w państwie organy administracji rządowej i samorządowej. Wiąże się ona ze stałą, historycznie uwarunkowaną, podstawową rolą administracji, która sprowadza się do usuwania zagrożeń i zapewnienie bezpieczeństwa w powierzonym jej zakresie władzy administracyjnej.

| Zasada prymatu układu terytorialnego, która określa, że podstawę działania organów władzy stanowi podział terytorialny państwa.

| Zasada powszechności, która zobowiązuje wszystkie podmioty prawa państwowego do uczestnictwa w działaniach anty kryzysowych, każdy stosownie do jego statusu prawnego i organizacyjnego.

•    Zasada funkcjonalnego podejścia, polegająca na określeniu względnie stałych, zwykle powtarzalnych, typowych i sformalizowanych proceduralnie

¹¹J. Gryz, W. Kitler (red.), System reagowania kryzysowego. Wydawnictwo Adam Marszalek, Toruń 2007, s. 203.