FunkcjonowanieRynku R048 129

wszechnianie efektu Yeblena (Ey) powoduje, że zmianom ulega klasyczna funkcja popytu (rys. 36).

Cena na poziomie P_x jest ceną krytyczną, która nie wywołuje jeszcze efektu Veblena. Efekt ten pojawia się dopiero wtedy, kiedy jej poziom wzrasta. Wzrost poziomu ceny z P_x do P₂ nie wywołuje spadku wielkości popytu (typowa funkcja popytu) z D_x do D₂, lecz na skutek oddziaływania efektu Veblena wywołuje wzrost wielkości popytu do D₃ (D_v). Z rys. 36 wynika, że efekt ten może w pełni neutralizować efekt cenowy (E_p). Efekt Veblena wyraża wzrost wielkości popytu na dany produkt w stosunku do takiej jego wielkości, jaka ukształtowałaby się przy typowej funkcji popytu na poziomie D₂ przy cenie na poziomie P₂. Występowanie efektu Yeblena prowadzi do zmiany (przekształcenia) klasycznej funkcji popytu na dany produkt pod wpływem zmiany poziomu jego ceny. Efekt ten może się pojawiać poniżej lub powyżej pewnego poziomu cen, które ulegają zmianie.

Rysunek 37 Efekt oczekiwania

£, - efekt cenowy E_c - efekt oczekiwania

Nietypowe zależności między zmianami poziomu cen na produkty a zmianami popytu mogą się pojawiać również pod wpływem oddziaływania efektu oczekiwania. Efekt ten występuje wówczas, gdy nabywcy nie reagują na zdarzenia, które miały miejsce w przeszłości (np. obniżka ceny produktu), lecz oczekują na zdarzenia, które zgodnie z ich przewidywaniami mogą wystąpić w przyszłości. Nabywcy nie reagują więc wzrostem wielkości popytu na obniżenie ceny produktu, jeżeli przewidują i oczekują, że nastąpi kolejna obniżka ceny tego produktu. Efekt oczekiwania wyraża się więc w tym, że nabywcy nie zwiększają wielkości popytu pod wpływem spadku poziomu ceny produktu, lecz zmniejszają jego wielkość (rys. 37).

Występowanie efektu oczekiwania (E₀) prowadzi do zmiany klasycznej funkcji popytu (£>„). Spadek poziomu ceny z Pi do P₂ nie wywołuje wzrostu wielkości popytu z D\ do Z>₂, lecz może spowodować stabilizację popytu na dotychczasowym poziomie lub nawet spadek jego wielkości z Dy do D₃ (Do).

Rysunek 38

Efekt oczekiwania w warunkach wzrostu cen

E_g - efekt cenowy E_s - efekt oczekiwania

129