Geografia turyzmu9

101) 5. Zasoby i walmy Imyslycznc

i HI Alamęjn (Hgipt), illu poinkow mic|siu bitew o Monie Cassino (Włochy) oraz poił Grunwaldem, Ula 1'iiiiii ii/i'w ł Niemców pole bitwy pod Verdun (Francja), a Ula Amerykanów pola bile w pod Getiysbmgirm, Saralogą, Savannah i Atlantą (Stany Zjednoczone), W celu podniesienia aliakeyjności dawnych pól bitewnych często są organizowane inscenizacje pizebiegu działań militarnych, z zachowaniem taktycznych ruchów wojsk, ze statystami w historycznych mundurach, z imitowanymi salwami artylerii itp. (imprezy tego typu są organizowane np. w Waterloo oraz na polach bitew z czasów wojny secesyjnej w Stanach Zjednoczonych). Obok lin ropy i Ameryki Północnej tego typu turystyka rozwinęła się w niektórych rejonach Oceanu Spokojnego (atol Truk, wyspy Guam, Okinawa, Saipan i Tinian) oraz w Azji Południowo-Wschodniej (np. w Tajlandii atrakcją jest znany z literatury i filmu most na rzece Kwai, a w Wietnamie pole bitwy pod Dien Bień Phu oraz miejsca starć z Amerykanami na terytorium byłego Wietnamu Południowego).

W Polsce największym obiektem obronnym jest zespół schronów Międzyrzeckiego Rejonu Umocnionego. Cennymi walorami o charakterze historyczno-woj-skowym są m.in.: twierdze niemieckie w Kłodzku i Srebrnej Górze, zespół fortów rosyjskich w okolicach Modlina, w Osowcu-Twierdzy, Dęblinie i w Warszawie (Cytadela), zespoły fortów austriackich w Krakowie i Przemyślu, kwatera niemiecka z lat 11 wojny światowej w Gierłoży (koło Kętrzyna), obwarowania średniowieczne Paczkowa, liczne zamki krzyżackie (zwłaszcza w Malborku, Kwidzynie, Gniewie, Pasłęku i Bytowie) oraz Zamość.

Z zainteresowaniem turystów wydarzeniami wojennymi wiąże się coraz częstsze zainteresowanie odwiedzaniem miejsc martyrologii. Tzw. turystyka martyro-logiezna przybrała największe rozmiary w Izraelu i jest związana z zagładą Żydów podczas U wojny światowej. Do częściej odwiedzanych miejsc należą tereny obozu koncentracyjnego Auschwitz w Oświęcimiu oraz obozy zagłady w Birkenau (Brzezinka) w Oświęcimiu, w Treblince i na Majdanku, getto w Warszawie i dzielnica Kazimierz w Krakowie (Polska), jak również miasto-twierdza Terezin (Czechy), Również dla innych narodów dotkniętych II wojną światową miejsca martyrologii są ważnym celem odwiedzin turystów. Położona na Oceanie Spokojnym wyspa Saipan (Mariany Północne) jest np. masowo odwiedzana przez turystów z Japonii pragnących uczcić miejsce samobójczej śmierci ludności cywilnej latem 1944 r.

/godnie z opinią T. Lijewskiego i in. [1985] celem ruchu turystycznego są często miejsca związane ze sławnymi postaciami związanymi z literaturą, sztuką czy polityką. Na ogół są to miejsca urodzenia lub dłuższego pobytu sławnych ludzi, jak również miejsca ich spoczynku po śmierci. Przykładem mogą być: Żelazowa Wola w Polsce (miejsce związane z F. Chopinem), Praga w Czechach (F. Kalka), Jasna Polana pod Moskwą (L. Tołstoj), Mount Vemon w amerykańskim stanie Wirginia (J, Waszyngton), ll|,|nnow«k om/. Moskwa w Rosji (miejsce urodzin i pochowania W. Leninu) itd. Jednym / mlejm szczególnie chętnie odwiedzanym przez turystów zainlercsowunyeh tym typem walorów jest Paryż, a w mm zwłaszcza cmentarz Póle Łachanie, gdzie obok grobów pisarzy Marcela Promilu i Vietora Hugo, kompozytora 1'iydnyki! Chopina oraz wielu malarzy-impte ».|ouislów, celem odwiedzin turystów z całego świata są miejsca spoczynku piosenkarki Kdith Piaf oraz muzyka rockowego i poety Jima Morrisona, Podobnie |e*.i w północnoamerykańskich aglomeracjach Seattle (gdzie dla młodych turystów /'łownymi atrakcjami są miejsca związane z nieżyjącym muzykiem rockowym Inni llcndrixem oraz utożsamianym ze stylem muzycznym zwanym grungr Kuciem ('obuinem) i Memphis (dom Elvisa Presleya). Należy w tym miejscu zwróć id uwagę nu fakt, że czasami celem wycieczek turystycznych są miejsca związane z liki yjnymi bohaterami literackimi, np. mieszkanie detektywa Sherlocka Holmesa l di Watsona przy Baker Street w centrum Londynu.

Opisany wyżej typ turystyki ściśle wiąże się ze wspomnianą wcześniej tury-siyką kulturalną (ang. cultural tourism, heritage tourism). Jak podaje G.J. Ashworlh | P»ó2|, tę formę turystyki należy przede wszystkim rozwijać w miastach o licznych /abylkach architektonicznych i bogatym życiu kulturalnym, w których powinna

i    miii być traktowana jako istotny czynnik rozwoju lokalnego. Dla rozwoju turystyki kiilluralnej duże znaczenie ma literatura, czego przykładem może być północno-iingiclski region Lakę Distiict, gdzie obok walorów przyrodniczych turyści chętnie odwiedzają miejsca związane z życiem i twórczością poety W. Wordsworlha |Ni|tiire 1988, 1990]. Znana szeroko na Wyspach Brytyjskich twórczość W. Words-woilhu jest w znacznej części poświęcona romantycznym opisom rodzinnych stron,

ii    Wordsworth Museum w Grasmere (gdzie poeta mieszkał w latach 1799-1808) jesi rocznie odwiedzane przez kilkadziesiąt tysięcy osób. Duże znaczenie dla rozwoju tej formy turystyki w Wielkiej Brytanii miała również twórczość pisarki dla dzieci B. Potter, która tak sugestywnie opisywała wieś angielską, że wiciu mieś/, Luk ów miast brytyjskich udaje się do opisywanych przez nią okolic, aby zobaczyć wii |ski krajobraz „prawdziwej Anglii” [Sąuire 1993].

Jak wspomniano w rozdziale dotyczącym historii turystyki, od samego po i /ąikn zjawiska występuje silne sprzężenie między migracjami turystycznymi u pielgrzymkami. Z tego też względu ważnym walorem turystycznym są miejsca iu t hu pielgrzymkowego. W literaturze polskiej szerokie omówienie problemów zwlą /niiYch z pielgrzymkami zawierają prace A. Jackowskiego [1991a,b, I992h|.

Z turystyką blisko jest związana chęć wypoczynku rozumianego jako odda waiiic się rozrywce, dlatego też do jednych z ważniejszych walorów turystycznych n charakterze pozupr/.yrodniczym należy zaliczyć parki rozrywki, wesołe miaste i /ka itp, Pierwsze tego typu obiekty pojawiły się jeszcze w czasach starożytnych i np cyrki oraz hipodromy w Rzymie), a w czasach nowożytnych ich gwałtowny i uzwój nastąpił w XVIII-XIX w. Jednak u/ do XX w. służyły one głównie roz-lywce ludności miejscowej tup. Pruł er we Wiedniu lub obiekty w Lasku Bulońskim w Paryżu). Dopiero po II wojnie itwlutnwej w Marnieli Zjednoczonych powstał pierwszy duży park rozrywki o zwdęgu ogólnokiulowym, Byl to „Disneyland",