IMAG0060

gpsns^śc Ba2sfe«&ł-c>jiK)-gen«w>-»-nej. Model ten zakłada istnie-Sie pe»«ycŁ stmktur elementarnych. ge których opierają się wszystkie mze itr-krury składniowe danego języka. Proces przekładu polega w nm modelu aa ustaleniu struktur elementarnych wspólnych dla zimia w języka oryginału i zdania w języku przekładu, pomiędzy którymi zachodzi całkowita ekwiwalencja. Realizacja tych struktur odbywa się metodą substytucji. Wynikają stąd dwa warianty modelu procesu translacyjnego, w zależności od charakteru struktur uznawanych za ekwiwalentne:

1. Wariant pierwszy zakłada istnienie pewnych jednostek centralnych. charakteryzujących się dokładnie tą samą treścią. Jednostki te są nazywane jednostkami „jądrowymi", a z t\'ch jednostek jądrowych można przy pomocy określonych regid wyprowadzić wszystkie pozostałe jednostki danego języka. Ponieważ pomiędzy jednostkami jądrowymi języka wyjściowego i docelowego zachodzi całkowita ekwiwalencja, tłumaczenie dokonuje się na poziomie tych struktur iv postaci zwykłej substytucji, zastępowania pewnej struktury jądrowej języka wyjściowego strukturą języka docelowego.

(Diese Einheiten werdcn „Kem” - Einheiten genannt, und aus diesen Kem -Einheiten lasscn sich mittels bestimmter Regeln alle ubrigen Einheiten der Ausgangs- und der Zielsprachc ableiten. Dazwischen den Kem - Einheiten der Ausgangs- und der Zielsprachc vóllige Aquivalenz besteht, vollzieht sieh die Obersetzung aus der Ebene dieser Strukturen ais einfachc Substitution, ais Erset-zung einer ausgangssprachlichen Kemstruktur durch cine zielsprachliche - ib. 175).

«

_: veh. npcwych dla tego właśnie języka struktur głębokich, p pomocy których wynażane są kategorie treściowe i które różnią od struktur pow ierzchniowy ch zewnętrznej budowy zdania. 5ta\ sre tezę, if maśHwe jest podanie kategorii treściowych nspółrr Ma każdej pary języków przy pomocy których można opisać wari

i docelowego, przejście do tych ..kategorii głębokich samo vi so już stanowi akt przekładania.

(Es wini drc Thcse aufgestellt, dass es inoglich ist, gcmeinsame lnbaliskatego-ncn fur jcdcs Sprachpaar anzugcbcn. rnit dereń Hille sich alle rcziec Einhciten Jer betreffenden Sprachcn beschreiben lassca. In diesem Fali werden in derersten Phase der Obcrsetzung dic Hinheiten des Ongmals aur die dureh sic reprasenticnen Inhali-skategorien zuiuckgcfuhrt Da nun dic Inhaltskategoricn fur Ausgangs- und Ziel-sprache gemeinsam sind, stellt der Ubergane zu diesen „Ticfenkategoricn ’ selhst schon den Akt des Ubcrsctzens dar - ib. 176) .

Ta koncepcja stanowi kontynuację arystotelesowskiej kategoryzacji rzeczywistości oraz kantowskiej teorii epistemologicznej, według której poznawałność świata możliwa jest dzięki istnieniu odzwierciedlających naturę świata kategorii intelektu. Są to u Kanta kategorie natywistyczne, podobnie jak wrodzone są w koncepcji Chomsky’ego zarówno zdolności językowe człowieka, jak i struktury logiczne języka.

Najefektywniejszym realnym modelem opisu procesu przekla-dowezego jest zdaniem Komissarowa model poziomów ekwiwalencji, oparty na analizie struktury tekstu. Punktem wyjścia jest w nim założenie o istnieniu pewnej intencji komunikacyjnej autora tekstu, do której tłumacz musi dotrzeć i traktować ją jako wartość nie-

²² Swoją terminologię Komissarow ewidentnie zapożyczył od Chomsky’ego: zarówno jednostki jądrowe (u Chomsky’cgo struktury jądrowe - kemel structurcs), jak i struktury głębokie (deep structures) stanowią w gramatyce Chomsky'ego elementy konstutywne znaczenia.

107