IMAG0503 (3)

36 Język polski

4.    Socjalizm gierkowski 1970-1980)    -

5.    Agonia realnego socjalizmu (1980-1989)

XI. Okres HI Rzeczpospolitej (od 1989 r.)

1. R es tu racja kapitalizmu

Powojenna Polska przeżywała więc dwie transformacje ustrojowe -od kapitalizmu do socjalizmu i od socjalizmu do kapitalizmu. Obie dokonywały się w toku ostrej walki ideologiczno-^ióli tycznej. System socjalistyczny został ostatecznie narzucony przy decydującym wsparciu zewnętrznym: System kapitalistyczny po 1989 r. wprowadzają ponownie sami Polacy.

Rzeczywista zmiana ustroju następuje wówczas, gdy jest zmianą rozpowszechnionych sposobów działania wyznaczonych przez zewnętrzne wymogi instytucjonalne (wymiar polityczno-gospodarczy) oraz wewnętrzne nastawienie (wymiar ideologiczny) i nawyki wykształcone w toku codziennych doświadczeń (wymiar kulturowy). W Polsce nastąpiła instytucjonalizacja socjalizmu, ale miała ona zdecydowanie odgórny charakter rcnssrwtmr), obejmując przede wszystkim poziom makro-spreemzn: słabiej mezospołeczsy (różne stowarzyszenia i instytucje'), 1

_ Ę ’ Współczesna polstos^acjjłji^toift^^b    ₃₇

I szanie, w którym nie zawsze najlepsze i nie służące produktywności I    pogyainEzffl między kulturami Wschodu i Za-

! chod&krzyźo\Fr%Sięz.ioadrriyśirWadycjaini. W zamian za zgodą na fasa-\ :d^|u®tefM^śfe®^rayzw0lenie na urządzenie się w systemie, Nastąpiło odspolecznienie społeczeństwa, rozmycie norm społecznych (por. słabnię-f    społecznej lekceważenie prawa, cwaniactwo,

brak zaintereso$ąml| sprawami publicznymi, działania pozorne, egoizm, f chamstwo itp.).

BSaas -ajnł~^:ęna oiresłRBŁaanie jest więc jeaaoTttRrT—ie nsgayw--> 1 tiSka odrodziła sae i utrzymała swojaniepodin^aść.Od 19561, sfec-

O •klęsee^ócJalSnMW' Polsce i w świecie zdecydowała przede wszyst-kim jegO niei^lblHość; Gdy jakiś ustrój upada, jego oceny bywają z reguły dość jedńoś^óinffii^fpóip. oceny międzywojennego kapitalizmu w oficjalnej propagandzie PRD-u drażo pinie ó polskim socjalizmie jego krytyków po-chodzące z lat 80. i 90.. Zapomina się, że miał kiedyś zwolenników. Polski socjalizm zyskał początkowo poparcie znacznych odłamów społeczeństwa. Reforma rolna, upaństwowienie wielkiej własności, industralizacja, powszechna edukacja, urbanizacja przyniosły tym odłamom doświadczenia, które owocowały poczuciem awansu społecznego, cywilizacyjnego i kulturowego. Jednak stosunkowo szybko procesy modernizacyjne uległy zahamowaniu. Awans cywilizacyjny wobec wzorów z Zachodu okazał się niewystarczający. Rozbudowane apetyty⁷ konsumpcyjne nie mogły być zaspokojone. Doskwierały tym bardziej ograniczenia w sferze wolności osobistej i społecznej. Kolejne kryzysy ustrojowe (1956,19~0.1980/1981) nabierały więc rozmacha, doprowadzając do śsBŚsci realnego socjatizum.