IMAG0510 (2)

50 Język polski

woczesną mniejszośćetniezną. Wehwfli obecnej znowu pojawiła st języczność cygańska (władanie którymś z dialektów romśkich). WkE* ganów włada tylko sgec^lrcznąpolszczyznąw postąpi kodu ogranip^^f Dialekty obsługują me fylkin sferę prywatną, lesz także stowarzyszę (obok języka pdl^egoj i widawiśl&iwą oraz rodząca się artystyczną,^-* MniejsżSiÓJrosyj ska w międzywojenni Polsce (140 tys.) była podąfŚK łona na dwie wyraźnie różne i obce sobie części. Jedną stanowili Rosj&jm pozostali po okresie zaborów oraz emigracja porewolucyjna. Skupieni w dużych: miastach. (Białystok, Warszawa, Łódź) stanowili środowisko o dużych wpływach kulturowych. Po wojnie, po fali emigracji na Zachód^ środowisko to (około 10-tys.) prześladowanej rozproszone polonizuje się, zachowując Właściwie tylko wyznanie prawosławne. Nawet lata ostatnie nie przyniosły ożywienia jego działalności stowarzyszeniowej. i

Druga część- mniejszości rosyjskiej to staroobrzędowcy,uczyli potomkowie Rosjan, którzy nie zaakceptowali reformy prawosławia, wprowadzanej przez patriarchę Nikona i wyemigrowali ż Rosji. Część z nich osiedliła się w XVIII i XIX w. na ziemiach polskich (Suwalskie, AugustowskiĄjMa-zury). Dziś ich liczba wynosi około 2,5 tys. Macierzystą mową przybyłych do polski starowierców była rosyjska gwara pskowska. Do dziś utrzymali oni swój ctnolekt, do którego przeniknęło wiele zapożyczeń polskich, niemieckich i starocerkiewne- słowiańskich. Okoliczności wymusiły ich wielojęzyczność, Przybiera ona dwie postaci - bilingwizmu zhierarchizowanego (dyglosji) i trylingwizmu. Bilingwizm rosyjsko-polski cechuje staroobrzędowców suwalskich: gwara rosyjska funkcjonuje w sferze prywatnej i częściowo religijnej, natomiast język polski w pozostałych (młodsi używają polszczyzny ogólnej, starsi częściej lokalnej gwary polskiej). Trójjęzycz-ność właściwa jest niewielkiej już dziś grupie starowierców mazurskich (większość wyemigrowała do Niemiec), którzy znają czynnie jeszcze język niemiecki. Stał się on właściwie - z wyboru - ich ctnolcktcm, przekazywanym dzieciom, Owara rosyjska jako ctnolekt historyczny, wycofhje się ze iler/prywatnej i religijnej. Wytworzył się natomiast polski socjolckt staro-wten/y (pot. Zielińska 1996),

Centrum życia Ormian polskich w okresie międzywojennym był l.wż/w Dominował wśród nich język polski (literacki i gwara południowo-zro&waj). Ojczyste języki Ormian (należące do tracko-ormiańskicj podro-d/:/,/ w indocuropcjckicj rodzinie językowej) używane były w liturgii or-nuńłkiej (itaroonmańiki), a także w kontaktach ustnych (różne dialekty '/rmiańs Yk oraz omy ormiański język literacki, wytworzony w XIX w.).

|^!^^|''f0^eRŚ^i.przesiedtó Ormianie (8 tys.) rozproszyli się i ijjątf®®|K ożywiła się ich życie stowarzyszeniowe, Saafflfjl wane na oc^aa^^ kulturalnym, mniej na odrodzeniu językowym (wy-rgdo^^^użytkownicy języka ormiańskiego). Współczesnych Ormian polskich cechuje świadomość wspólnego pochodzenia i posiadanie m.in. specyficznego obrządku liturgicznego oraz kulto-^jvśgq stargór^mwcgoifehideologiczną ojczyzną stała się Polska, zaś Ar-Mńe^i^pi&^^afeMoEi^^feoRPełcŻCTśia 1997).

ilppff wojskowych (głównie z yKrymiii^-napłMmi^Sia ziemie j^ęsoWeWśredMówięęza. W okresie mię-B^^^^jBphwadżfllidfij^t^w^^Ire stow-aizyśżeiTOwe Używali y^^^m^wl^te^lslatfgy^m^M^yRuesżgngfóSpoIsko-białoni-V skiegó ii W śfeiż^r®n% i arabśHe'gol ?Swój pierwotny etnołekt tatarski (należący ;do •g^pyiĘ^eja^^NfeitiBai^a fureeK^ podrodzinie ałtaj-? skiej rodziny językowej) utrącili już w XVI w.-,apróbyjego odrodzenia nie

KMi

iPo §wojniCi;śwpawę| Tatarzy (okv^:Mtys_LK^^^się na Białostoc-ezyźhie, ą ich językiem staje śię poiszc-zyżna. Ich życie stowarzyszeniowe odżyło w latach 80. Działacze tatarscy sfńraiŁśie podtrzymać status mniejszości świadomej swej historycznej tóiśąmosgi etnicznej, bohaterskiej historii, oryginalnej kultury i zmodyfikowany-imm muzułmańskiej (tu utrzymuje się język arabski).

Karaimi (0,2 tys.) to chyba najmniejsza mniejszość etniczna w Polsce i do tego rozproszona. Jej spoiwem obok religii (karaimizmu - antytalmu-dycznej religii opartej na Starym Tesatamencie i zawierającej elementy islamu i chrześcijaństwa) był ctnolekt - język karaimski. Należy on do podgrupy kipczackiej w grupie kumańskiej podrodziny turko-tatarskiej rodziny ałtajskiej, W trakcie swych dziejów wchłonął wiele zapożyczeń hebrajskich, arabskich, polskich i ruskich, a także wykształcił w XVI w. język literacki, Funkcjonował on obok języka polskiego w życiu stowarzyszeniowym, w prozie i w sferze artystycznej, edukacyjnej i obok hebrajskiego w sferze religijnej,

Po wojnie młodsze pokolenie zatraca czynną znajomość ctnolektu. Karaimi laicyzują się i wtapiają w środowiska polskie (droga od Karaima polskiego do Polaka pochodzenia karaimskiego). Podejmowane są próby podtrzymania własnej religii i powstrzymania zaniku ctnolektu.

Grecy i Macedończycy w Polsce to azylanci polityczni (uchodźcy po wojnie domowej w Grecji), którzy w latach 1948-1951 w liczbie 15 tys osiedlili się w Polsce (głównie na Dolnym Śląsku). Stopniowo ulegali on