~LWF0003 (4)

•w niewolę kobiety i mężczyzn, dawali się poznać jako okrutni i żądni łupów najeźdźcy, którym obce jest miłosierdzie i inne cnoty chrześcijańskie. W taki właśnie sposób opisywali wikingów kronikarze zachodnioeuropejscy. I takimi cechami obdarzeni, wikingowie przeszli do historii. Czy jednak owa charakterystyka jest pełna? Jakimi naprawdę były ludy krajów skandynawskich, z których wychodźcy tak długo siali postrach i śmierć? Co spowodowało wyprawy wikingów? Jaką rolę odegrały te wyprawy w dziejach Europy, a przede wszystkim w dziejach samych plemion skandynawskich?

Historycy urabiali swe poglądy o wikingach wyłącznie na podstawie świadectw pochodzących od ich przeciwników i zarazem ofiar: średniowiecznego duchowieństwa, zwłaszcza zakonników, którzy nie mogli nie ubolewać z powodu doznanych krzywd. A w dodatku wikingowie byli przecież „antychrystami”! Następne pokolenia miały już ułatwione zadanie z osądzeniem wikingów — wikingowie milczeli.

Skandynawowie epoki wikingów nie posiadali piśmiennictwa, nie pozostawili więc po sobie dokumentów ani kronik. Sagi — przekazy o dawnych Islandczykach i Norwegach — zostały napisane znacznie później, w XIII stuleciu. Znawcy literatury długo uważali, że islandzkie pieśni o bogach i bohaterach są północną odmianą staro-germańskiego eposu, nie zaś pomnikami kultury skandynawskiej. Aż po schyłek XIX w. uczeni nie mogli skłonić do mówienia kurhanów ani kamieni stawianych .nad grobami w Skandynawii oraz w innych częściach Europy, jak .również skarbów zagrzebanych przez wikingów. Zresztą gdyby przemówiły, czy zmieniłoby to wyrok wydany przez historię? Skarby odkrywane ina północy obfitują w monety, ozdoby, kosztowności, co — jak się wydaje — może tylko jeszcze mocniej uzasadniać wyrok: wikingowie byli grabieżcami i gwałcicielami.

Za jedną z przyczyn napadów normańskich historycy uważali słabość krajów zachodnioeuropejskich, spowodowaną ich feudalnym rozdrobnieniem w IX i X stuleciu. Wojowniczy barbarzyńcy napadali na swych sąsiadów', wykorzystując ich bezbronność. Wzmocnienie się w XI w. 8

■łc    w'it'iK'1 m$:nria7