skanuj0115

szkoła asi

potwierdzone 853 zaleceniem papieża Leona IV dotyczącym zakładania szkół przy każdej parafii; przełomowe znaczenie miały uchwały soboru laterańskiego 1215, dzięki którym szkoły parafialne zyskały trwałe podstawy egzystencji. Pierwotnym celem szkół parafialnych było danie podstaw wykształcenia przyszłym kapłanom; ich podstawę programową miało stanowić tzw. trivium (gramatyka łac., retoryka, dialektyka), uzupełnione muzyką (śpiew kościelny). W rzeczywistości program szkół parafialnych byl zróżnicowany w zależności od położenia, rozległości i zasobów parafii; w miastach, gdzie szkoła parafialna miała służyć młodzieży mieszczańskiej, zakres przekazywanej wiedzy wykraczał często poza potrzeby Kościoia i bywał dostosowywany do potrzeb tej warstwy społecznej.

W Polsce szkolnictwo parafialne rozwijało się od końca XIII w.; jego rozkwit przypada na XV i pocz. XVI w.; szkoia była w każdej parafii; w wielu uczyli magistrzy, a niekiedy doktorzy z Akad. Krak.; uczniowie rekrutowali się ze wszystkich warstw społ.: chłopskiej, mieszczańskiej i szlacheckiej; program nauczania był zróżnicowany, w znacznym stopniu dostosowany do potrzeb Kościoła. Reformacja, która od lat 30. XVI w. szybko rozprzestrzeniała się na ziemiach poi. (gł. zach. i w Małopolsce), sprawiła, że liczba szkól parafialnych uległa znaczeniu zmniejszeniu, co było związane z apelem, aby szkoły były zakładane przez rajców miejskich — władzę świecką, a nie kościelną. Sobór trydencki (1545-63) wzmocnił siły kontrreformacji, przyczynił się do odzyskania wpływu Kościoła katol. na szkolnictwo. Od XVII w. zmieniły się zadania szkół parafialnych: głównie przygotowywały one do służby kościelnej (ministrantura i muzyka), dawały także chłopcom podstawową znajomość czytania, pisania, czasami rachunków. Najwięcej szkół parafialnych było w Wielkopolsce i Małopolsce, słabsza była sieć tego szkolnictwa na ziemiach litew.-rus., gdzie zaczęły one powstawać w XV w. Utworzona 1773 -> Komisja Edukacji Narodowej (KEN), mimo iż doceniała znaczenie tego szczebla nauczania, nie miała dostatecznych środków, by radykalnie zmienić jego stan. Wyraźny wzrost liczby szkół parafialnych zaznaczył się dopiero w rezultacie działalności powołanych w dobie Sejmu Czteroletniego komisji cyw.--wojsk.; pod wpływem KEN i inicjatyw niektórych przedstawicieli oświeconej szlachty podniósł się nieco poziom nauczania, zwł. w miastach; w nauczaniu zapanował język poi., pojawiły się w szkołach dziewczęta.

Od początku XIX w. szkoły parafialne zacźfljł tracić na znaczeniu i zanikać na rzecz poilpfli rządkowanych władzom świeckim szkól olł-mentarnych, zw. także ludowymi.

szkoła podstawowa, typ szkoły, w Itid rym realizowane są zadania w zakresie nauczania, kształcenia umiejętności oraz wychowania na poziomie podstawowym; Uli 1 IX 1999 edukacja w szkole podstawowy) trwa 6 lat i składa się z dwóch etapów! 1) etap I — nauczania zintegrowanego (klany I-III), obejmującego 51 godz. zajęć tygodniowo do wykorzystania w ciągu trzech lat (śrni|, nio 17 godz. tygodniowo), 6 godz. lekcji roli gii lub etyki oraz 15 godz. do dyspozycji dyrektora (łącznie 72 godz. tygodniowo do wykorzystania w ciągu trzech lat); 2) etap 11 nauczania przedmiotowo-blokowego (łączni* 84 godz. tygodniowo do wykorzystania w clą gu trzech lat; średnio 28 godz. tygodniowo); na tym etapie ramowy plan nauczania prze widuje następujące przedmioty bądź bloki; język polski, historię i społeczeństwo, sztukę, język obcy, matematykę, przyrodę, technikę, informatykę, wychowanie fizyczne, rellglę bądź etykę, godziny z wychowawcą oraz gu dżiny do dyspozycji dyrektora; w kwietniu w klasie VI jest przeprowadzany przez okrę gową komisję egzaminacyjną powszechny i obowiązkowy sprawdzian poziomu opanowania umiejętności w szkole podstawowej; wynik sprawdzianu odnotowuje się na świadectwie szkolnym, ale nie ma on wpływu n<t ukończenie szkoły; publ. szkoły podstawowe są prowadzone przez gminy (por. -» integr.t cja w kształceniu, -> nauczanie początkowe),

szkoła pracy, kierunek pedag. rozwijający się na przeł. XIX i XX w. w ramach reformatorskiego ruchu -» nowego wychowania; szkoła pracy — przeciwstawiając się naucza niu werbalnemu i abstrakcyjnemu, oderwą-nemu od życia — szkoia pracy postulowała nauczanie i wychowanie dynamiczne i funkcjonalne, powiązane z różnymi formami aktywności i pracy ucznia; nie byia kierunkiem jednolitym; praca, wokói której miało się ogniskować nauczanie i wychowanie, była różnie pojmowana przez poszczególnych przedstawicieli tego kierunku: jedni rozumieli ją jako pracę ręczną typu rzemieślniczego lub pracę produkcyjną typu przemysłowego, akcentując jej wartość jako czynnika kształcenia i uspołecznienia jednostki, inni przede wszystkim zwracali uwagę na proces twórczy i różne formy jego ekspresji. Te różnorodne koncepcje znalazły odbicie w nazwach poszczególnych odmian: szkoła działania i do-liwiadczania życia (J. Dewey), szkoła aktyw-iu (A. Ferriere), szkoła twórcza (H. Rowid, W. Spasowski), szkoła pracy i wychowania obywatelskiego (G. Kerschensteiner), i/,koła pracy produkcyjnej (P. Oestreich, IM’. Błoński).

szkoła prywatna, rodzaj placówki oświat., wiążąca realizację zadań edukacyjnych z uzyskaniem dochodu na rzecz organu prowadzą-i■ego, którym jest osoba fizyczna; sz.p. są elementem oświaty niepubl.; po spełnieniu określonych wymagań mogą uzyskać uprawnienia -> szkół publicznych.

szkoła przeżycia -> survival.

szkoła publiczna, instytucja kształcąca uczniów na poziomie podstawowym i średnim, zakładana, prowadzona i utrzymywana przez ministerstwa właściwe ds. edukacji danego kraju, organy administracji państw, bądź gminnej. W Polsce pojęcie sz.p. wprowadziła ustawa o systemie oświaty z 1991, mlnosząc je do szkół państw, istniejących w dniu jej wprowadzenia; sz.p. jest placówką, która zapewnia bezpłatne nauczanie w zakresie ramowych planów nauczania, przeprowadza rekrutację uczniów wg zasady powszechnej dostępności, zatrudnia nauczycieli u określonych kwalifikacjach, realizuje programy nauczania zawierające zatwierdzone > podstawy programowe, ramowy plan nauczania oraz ustalone przez Minist. Edukacji Nar. zasady oceniania, klasyfikowania i promowania uczniów, a także przeprowadzania egzaminów; szkoła niepubl. (społeczna, prywatna, wyznaniowa) po spełnieniu wymogów formalnych może uzyskać status placówki publicznej.

szkoła realna, typ szkoły średniej, z przewagą przedmiotów mat.-przyr. (tzw. realnych), zakładany w Europie od XVIII w.; sz.r. — zgodnie ze swoim programem — w większym stopniu uwzględniała prakt. przygotowanie uczniów do życia i pracy niż gimnazjum humanist. Powstanie i rozwój szkół realnych wiązały się z postępem nauk przyr. oraz szybkim rozwojem handlu i przemysłu; pierwszą szkołą realną, która dawała wiedzę użyteczną w wykonywaniu różnych zawodów i która stała się wzorem dla szkół nowego typu, zał. 1747 w Berlinie JJ. Hecker; gł. przedmiotami nauczania były w niej: nauki ścisłe, języki nowoż., geografia i historia. Z biegiem czasu program ten był wzbogacany i rozszerzany. Na ziemiach poi. pierwsze szkoły realne powstawały w zaborze prus. (pocz. XIX w.), później także w zaborze ros.

i austr.; miały różne specjalności i zróżnicowany poziom; w większych miastach zakładano gimnazja realne (z rozszerzonym programem ogólnokształcącym); ukończenie gimnazjum realnego dawało prawo wstępu wyłącznie do wyższych szkół techn.; w Polsce niepodległej szkoły realne istniały do 1921.

Szkoła Rycerska (Akademia Szlachecka Korpusu Kadetów), pierwsza w Rzeczypospolitej szkoła państw., zal. 1765 w Warszawie przez króla Stanisława Augusta Poniatowskiego; przeznaczona gł. dla uboższej młodzieży szlacheckiej; utrzymywana przez skarby; koronny i litew.; miała za zadanie przygotowywanie młodzieży do służby wojsk, i do urzędów cywilnych, wychowując ją w duchu miłości i poświęcenia dla kraju. Kadrę pedag. tworzyli w części oficerowie wykładający teorię i prowadzący ćwiczenia wojsk., w części — profesorowie realizujący program obejmujący historię, geografię, prawo, ekonomię, języki nowoż.; komendantem Szkoły Rycerskiej byl A.K. Czartoryski; do nadania szkole charakteru nar. przyczynił się jej pierwszy dyr. nauk., Anglik J. Lind, metody dydaktyczne udoskonalił jego następca, prof. matematyki, Wirtemberczyk Ch. Pfleiderer,

0    zapewnienie bytu i przetrwanie szkoły walczył jej ostatni dyr., gdańszczanin M. Hubę. Przez szkolę przeszło ok. 650 uczniów; część z nich wzięła udział w powstaniu kościuszkowskim 1794; do jej wychowanków należeli m.in.: T. Kościuszko, J. Jasiński, M. Hauke, J. Ursyn Niemcewicz, K. Kniaziewicz, J. Sowiński; została zamknięta 1794.

„Szkoła Specjalna”, dwumiesięcznik poświęcony pedagogice specjalnej, istnieje od 1924; prezentuje rozprawy ogólne, poświęcone różnym aspektom pracy pedag. z osobami niepełnosprawnymi oraz stałe działy tematyczne, jak; „Zasłużeni dla pedagogiki specjalnej", „Z praktyki pedagogicznej”, „Z kraju

1    ze świata”, „Sprawozdania i oceny”; red. nacz. jest E. Żabczyńska (adres e-mailowy: [e-mail]).

szkoła specjalna, typ szkoły przeznaczonej dla dzieci z niedomaganiami fiz., psych, lub niedostosowanych społ.; sz.s. zapewnia im opiekę, wykształcenie (w osiągalnym dla nich zakresie) i przygotowanie do zawodu.

szkoła społeczna, typ szkoły niepubl., finansowanej przez rodziców, którzy stają się w niej gł. decydentami; sz.s. mogą uzyskać uprawnienia szkól publ., jeśli realizują programy nauczania uwzględniające podstawy