Metodologia  notatki z wykładów
opracowała: Klaudia Korona
Metodologia  notatki z wykładów.........................................................................................1
opracowała: Klaudia Korona ..................................................................................................1
Metodologia - Wykład I..........................................................................................................2
Metodologia  Wykład II........................................................................................................2
Metodologia - Wykład III (2007.10.18 ) ................................................................................5
Metodologia - Wykład IV (2007.10.25 ) ................................................................................7
Metodologia - Wykład V (2007.11.08) ...................................................................................8
Metodologia - Wykład VI (2007.11.15)................................................................................10
Metodologia - Wykład VII (2007.11.29)...............................................................................12
Metodologia - Wykład VIII (2007.12.06) .............................................................................14
Metodologia - Wykład IX (2007.12.13)................................................................................16
Metodologia - Wykład X (2008.01.03) .................................................................................17
Metodologia - Wykład XI (2008.01.10)................................................................................19
Metodologia  wykład XII....................................................................................................22
1
Metodologia - Wykład I
Znaczenie wyniku zależy od :
" Szczegółowej konstrukcji użytego zdania
" Instrukcji i motywacji osób badanych
" Rodzaju badanej populacji
" Sposobu doboru uczestników badannia
" Liczebności przebadanej grupy
" Znajomości przez uczestników celu badania
" Znajomości celu badania przez prowadzących
" Oczekiwań badacza co do wyniku
" Zgodności wyniku z innymi podobnymi badaniami.
Metody:
" Testy- w zastosowaniu poradniowym, klinicznym i biznesowym;
" Badania  głównie marketing i reklama;
" Własna działalność badawcza  np. w zastosowaniach klinicznych- porównanie
skuteczności metod, epidemiologia i inne.
opracowała: Klaudia Korona
Metodologia  Wykład II
2
Specyfika poznania naukowego
" Nauka i wiedza od strony językowej
o Nauka
Czym się zajmuje nauka?  pytanie wykładowcy
*Teorie naukowe, są to tylko prawdziwe teorie. Nauka nie jest prawdą, lecz dążeniem do
prawdy.
Nauka to dyscyplina badawcza odnosząca się do pewnej dziedziny rzeczywistości;
intelektualna i praktyczna działalność obejmująca systemy badania struktury i zachowania
świata (jak jest zbudowany i jak działa?) zdobywana za pomocą obserwacji i eksperymentu.
Science  knowledge about the world especially based on examination and testing, and on
facts that can be proved. (Longman Dictionary of Contemporary English).
trudno dowieść czegoś, co nie jest falsyfikowalne Wszelkie twierdzenia naukowe
muszą być falsyfikowalne.
Nauka to:
" Wiedza o świecie i zachodzących w nim zjawiskach
" Działalność intelektualna i praktyczna
" Efekt działalności badawczej
" Opiera siÄ™ na obserwacji i ekperymencie
" Odwołuje się do faktów, które dają się udowodnić
o Wiedza
Knowledge  the facts, skills and understanding that you have gained through learning of
experience
" fakty i informacje zdobyte przez osobÄ™
Wiedza to:
" Fakty
" Informacje
" Umiejętności
" Zrozumienie
" Skutek doświadczenia lub uczenia się
" Nauka i wiedza od strony pscyhologicznej
o Ciekawość
Tak zwierzęta jak i ludzie poświęcają wiele energii na eksplorację (badanie, oglądanie, próby
zrozumienia) swojego bliższego i dalszego otoczenia.
3
" Efektem eksploracji jest poznanie otoczenia
" Poznawanie to gromadzenie wiedzy
" Wiedzy pozwalającej na skuteczne działanie
" W przypadku ludzi, wiedza ta może też być przekazywana innym
o Reprezentacje
Psychologowie zajmujący się procesami umożliwiającymi orientację w otoczeniu (tzw.
procesami poznawczymi) mówią tu o budowaniu modeli rzeczywistości  tzw. reprezentacji
czyli swoistych wewnętrznych modeli rzeczywistości.
Jak powstajÄ… ?
" Wrodzone
(np. błędnik umożliwia nam zachowanie pozycji w przestrzeni trójwymiarowej, gotowość
dziecka do uczenia się mowy, jego silniejsze reakcje na twarze, szczególnie te
uśmiechnięte)
" Nabyte
o Metodą prób i błędów
o Metodą kolejnych przybliżeń (weryfikacji kolejnych roboczych wersji)
* Młody osobnik  interesuje się nabywa umiejętności doświadczając, eksperymentując i
tworzy reprezentacje.
Dorosły osobnik ma już reprezentację.
Np. szczeniak :
" Obserwuje
" Manipuluje
" Weryfikuje hipotezy
Gromadzenie wiedzy o świecie
Hipotezy, wnioski,
uogólnienia
Obserwacja
Manipulacja
*Kontinuum naukowości
Zabobon  twarda nauka
Np. duchy np. teoria Darwina
" naukowości decyduje metoda. (cechy metod naukowych):
4
" Odpowiednie kryteria faktów empirycznych (właściwy sposób
pomiaru)
" Właściwa metoda weryfikacji teorii
" Sprowadzalność metod
Gromadzenie wiedzy o świecie
Amatorskie Naukowe
Hipotezy, wnioski, teorie
Hipotezy, wnioski, uogólnienia
Obserwacja Pomiar
Manipulacja Manipulacja
*Istnieją ważne pytania, na które nauka nie może odpowiedzieć np. jak żyć?, czy wartości
istniejÄ… obiektywnie?
*Istnieją ważne pytania, na które nauka nie potrafi odpowiedzieć np.skąd wziął się świat i
dlaczego wygląda tak, jak wygląda?, jakie są granice ludzkiej wolności w kształtowaniu
siebie i innych?, jaka jest natura człowieka?, jaki jest potencjał rozwojowy dziecka i jakie
czynniki sprzyjajÄ… jego najlepszemu wykorzystaniu?...
*IstniejÄ… pytania ciekawe, bo... z
le postawione np. Czy człowiek może spostrzegać
pozazmysłowo?
Metodologia - Wykład III (2007.10.18 )
5
Temat : Obieg informacji naukowej cz.1.
Nauka  w odróżnieniu od gromadzenia wiedzy na swój własny użytek, którym zajmuje się
 amatorsko każdy z nas, gromadzenie wiedzy naukowej ma charakter podjednostkowy.
Wymaga więc środków informacji.
Hipotezy, wnioski, teorie
Budowanie teorii modeli
Pomiar
Gromadzenie dancyh
Manipulacja
empirycznych
Formy wymiany informacji naukowej:
" Kontakty bezpośrednie
o Nieformalne
o Formalne
Referaty na konferencjach naukowych
Postery, czyli plakaty tamże
Inne referaty i wystÄ…pienia
" Korespondencja
" Publikacje
Artykuły z czasopism naukowych:
" Doniesienia z badań
" Artykuł przeglądowy
" Notatka/ Komentarz/ List do wydawcy
Przykład opisu artykułu:
Tranec, D., Damasio, H. I Damasio, A.R. (1997). A neutral basis for the retrieval of
conceptual knowledge. Neuropsychologia, 35 (10), 1319-1327.
system ustalony przez APA PUBLICATION MANUAL
6
Metodologia - Wykład IV (2007.10.25 )
Temat : Obieg informacji naukowej cz.2
Adres  ważny reprinty
Numerowanie stron  np. 1 strona czasopisma ma nr 1319, ponieważ czasopisma są
wydawane w ciągu i taka numeracja stron ułatwia ich póz
niejsze scalenie.
Wstęp
- prace na które powołuje się autor ( numery artykułów)
- koniec wstępu  hipoteza
- dlaczego akurat to badali?
- dlaczego akurat tak?
Hipoteza
zasada 20 pytań  tak albo  nie
* Materiały i aparatura
Metoda
-  osoby badane
- procedura jak odbywało się badanie?
* SPZS lub Statistica  programy do obliczeń statystycznych
Wyniki
- suche fakty  bez interpretacji
Dyskusja wyników
- odniesienie do hipotez!  czy potwierdziły się czy nie? ( Nie w wynikach! )
- co znaczą liczby, które zaobserwowaliśmy?
- wątpliwości co do wyników, pytania
- pomysły dotyczące nowych badań kolejne pytania
Literatura cytowana
- spis pozycji do których autor odwoływał się w tekście
Rekomendacje  bibliografia spis literatury na dany temat
7
Metodologia - Wykład V (2007.11.08)
Wstęp: odwoanie do prac innych autorów. Kontekst  wstęp wprowadzenie w kontekst
co chcę robić? Powinien kończyć się hipotezami.
Metoda: jak i co mierzyliśmy? Szczegółowo. Ale bez jaj :P
Wyniki: liczby, bez interoretacji! (ew. Że coś zaprzecza hipotezom, albo potwierdza ale nic
więcej)
Dyskusja wyników.
Poziom operacyjny  praktyka, konkret
Poziom teoretyczny  teoria, abstrakcja
Co od czego naprawdę zależy? Zrobić dobrą operacjonalizację to sztuka...
Artykuł przeglądowy
" y
ródło  inny format, skróty, kursywa
" Tytuł  krótki i treściwy
" Autorzy, maile, adresy, słowa kluczowe...
" Abstrakt
" Spis treści
" Nie ma części typu metoda itp. (publikowane tylko za pierwszym razem)
" Wstęp  odwołania do innych prac  nie ma gołosłowności!
" Literatura cytowana  inny format, nawet ponad 200 pozycji Oo.
Notatka
- małe artykuliki
Komentarz
Książki
Książki  autorstwo
" Zbiory artykułów (podobne do czasopism naukowych, często powstają np. po
konferencjach)
" Książki autorskie
Książki  treść
" Monografie (treści nie do nauczania  dla zainteresowanych)
" Podręczniki (do nauczania)
Bibliograficzne bazy danych
" Current Contents
o Biblioteka IPsUJ
8
o BJ
o Inne biblioteki
" Psyclit/PsychInfo
o EBSCO (przez BJ lub IPsUJ)
" Medline
o BJ
o Bazy on-line przez BJ
" PubMed
*bazy danych są płatne
9
Metodologia - Wykład VI (2007.11.15)
Zmienne
Zmienna (ang. Variable)  pojęcie pierwotne trudno go zdefiniować, definicje są mało
satysfakcjonujące, często tautologiczne, najczęściej w zasadzie niepotrzebne
Zmienność czyli wariancja (variability, variance)
Kluczowe właściwości zmiennych:
Przyjmują różne wartości  zmieniają się :P
Zmienne:
" Niezbędne:
o Zmienne niezależne
o Zmienne zależne
o Zmienne zakłócające
o (Zmienne losowe)
o Zmienne nominalne
o Zmienne porzÄ…dkowe
o Zmienne przedziałowe
o Zmienne ilorazowe
" Rzadko potrzebne:
o Zmienne główne
o Zmienne uboczne
Wyjaśnianie
Istotą badań naukowych jest poszukiwanie z
ródeł zmienności (z
ródeł wariancji).
Skorygowane R-kwadrat  procent zmienności ocen, które wyjaśniają zmienne wprowadzane
jako hipotezy
Wariancja spada czynnik ma coÅ› do rzeczy :&
Gromadzenie wiedzy w świecie:
Amatorskie Naukowe
Hipotezy, wnioski, teorie
Hipotezy, wnioski, uogólnienia
Obserwacja Pomiar
Manipulacja Manipulacja
Pomiar to czynność, której skutkiem i celem jest przypisanie wartości obserwowanej
zmiennej.
10
Manipulacja to czynność, której skutkiem i celem jest spowodowanie zmiany wartości
zmiennej.
Skale
Skala  synonim testu, albo... typy zmiennych ze względu na poziom pomiaru.
Skale pomiaru zmiennych (4 rodzaje zmiennych  klasyfikacja Stevens a)
" Nominalna
" PorzÄ…dkowa
" Przedziałowa
" Ilorazowa
W programie statystycznym: nominalne, porządkowe, ilościowe (przedziałowa i ilorazowa
potraktowane razem)
Skala nominalna:
" Skala nazw
" Pozwala jedynie rozróżniać obiekty
" Płeć, wyznanie, ręczność, kolor, rodzaj bodz
ca, instrukcja, warunek, grupa
" Ale też czasem: wiek, wykształcenie, inteligencja
11
Metodologia - Wykład VII (2007.11.29)
Skale albo Typy zmiennych ze względu na poziom pomiaru
Pomiar, to czynność, której celem i skutkiem jest przypisanie wartości zmiennej. Występują
różne zmienne klasyfikacja Steavens a (patrz: poprzedni wykład)
Skala nominalna:
" Skala nazw
" Pozwala jedynie rozróżniać obiekty
" Płeć, wyznanie, ręczność, kolor, rodzaj bodz
ca, instrukcja, warunek, grupa
" Ale też czasem: wiek, wykształcenie, inteligencja
Skala porządkowa (lub też zmienne porządkowe)
" Skala rang
" Pozwala rozróżniać i porządkować obiekty
" Wykształcenie, miejsce w rankingu
" ! (inteligencja, Å›rednia ocen, waga) ßð prawie zawsze mierzone na skali przedziaÅ‚owej
lub ilorazowej
Rangi  numery kolejne
Lp. Wynik Rangi
1. 100 1
2. 110 2,5
Rangi wiązane ( śrenia)
3. 110 2,5
4. 120 3
5. 130 4
Skala przedziałowa = interwałowa
" Skala odległości
" Pozwala rozróżniać i porządkować obiekty, a także niesie informacje o ich odległości
względem siebie
" Inteligencja, poziom neurotyzmu
Skala ilorazowa = stosunkowa
" Skala proporcji
" Niesie informacje o relatywnej wielkości opisywanych obiektów
" Posiada bezwzględne zero (czyli zero, które oznacza realną nicość  np. brak
pieniędzy, w odróżnieniu od zera, które jest czysto konwencjonalne  np. 0 stopni
Celsjusza, 100 punktów inteligencji)
12
" Liczba punktów w zadaniu, czas reakcji, liczba błędów, przewaga szybkości prawej
ręki nad lewą
*Zerowy punkt w skali inteligencji  średnia w populacji: 100 punktów :&
Operacjonalizacja (w ujęciu teoretycznym)
Jedna z podręcznikowych definicji operacjonalizacji:
Operacjonalizacja polega na:
1. tworzeniu obrazu (wielkości) zmiennej teoretycznej (czynnika) oraz na
2. dobieraniu do niego wskaz
ników
Operacjonalizacja zmiennych ~
~tworzenie ich definicji operacyjnych
~ operacyjne definiowanie zmiennych
Definicja nieformalna:
Określanie (wymyślanie, wykonywanie) czynności praktycznych, czyli operacji
prowadzących do przypisania zmiennym takich a nie innych wartości. Dotyczy zarówno
pomiaru jak i manipulowania zmiennymi.
" Operacjonalizacja jest ważnym elementem badań empirycznych
" W psychologii  kluczowym, jej jakość najczęściej decyduje o jakości i znaczeniu
badań
" Mimo istnienia wielu zasad  operacjonalizacja pozostaje w dużej mierze sztuką
13
Metodologia - Wykład VIII (2007.12.06)
Typy badań naukowych (wg Rosnowa i Rosenthala)
" Opisowe
" Relacyjne korelacyjne
" Eksperymentalne
Badania opisowe
" Jak siÄ™ rzeczy majÄ…?
" Opis wartości przyjmowanych przez zmienne
" Eksperyment Zimbardo
studenci psychologii jako więz
niowie i strażnicy
" Eksperyment Milgrama
" Epidemiologia, sondaże wyborcze
Badania korelacyjne
" Jak siÄ™ rzeczy majÄ… w relacji do innych rzeczy?
" Jakie wartości różnych zmiennych współwystępują ze sobą?
" Badania ankietowe, testowe, psychopatologia, przykład z ocenami
Badania eksperymentalne
" Jak się rzeczy mają i jak to się stało że tak się mają?
" Dlaczego? pytania przyczynowo  skutkowe
" Eksperyment Milgrama z uwzględnieniem statusu społecznego
Istota badań eksperymentalnych
" Manipulacja  nadawanie wartości zmiennym
" Kontrola  kontrola niepożądanych wpływów
(w praktyce: randomizacja, plan eksperymentalny)
Zmienna niezależna
" Inaczej: czynnik, predyktor
" Zmienna podlegajÄ…ca manipulacji
" Badacz decyduje jakie wartości przyjmują zmienne niezależne, którymi manipuluje
Zmienna zależna
" Inaczej: zmienna wyjaśniona
" Zmienna podlegajÄ…ca obserwacji
" Badacz robi co może, żeby nic poza kontrolowanymi przez niego zmiennymi
niezależnymi nie wpływało na to, jakie wartości przyjmuje zmienna zależna
Pomiar to czynność, której skutkiem ( i celem) jest przypisanie wartości obserwowanej
zmiennej zależnej.
Manipulacja, to czynność, której skutkiem (i celem) jest spowodowanie zmiany wartości
zmiennej niezależnej.
14
Zmienne zakłócające niezależne
" Szeroko: zmienne niezależne, które w niekontrolowany sposób wpływają na zmienne
zależne
" Wąsko: zmienne niezależne, którymi badacz manipuluje w sposób niezamierzony
Eliminowanie wpływu zmiennych zakłócających
" Randomizacja 1 stopnia  losowy dobór osób badanych do próby
" Randomizacja 2 stopnia  losowy dobór osób badanych do warunków
eksperymentalnych
15
Metodologia - Wykład IX (2007.12.13)
Plany ekperymentalne
" Krytyczną chą różnicującą wiele podstawowych planów eksperymentalnych jest
sposób manipulowania zmienną niezalężną:
" Międzygrupowy lub wewnątrzgrupowy
" Prawidłowe rozróżnienie tych sposobów manipulacji jest warunkiem właściwego
doboru odpowiednich technik wnioskowania statystycznego.
Manipulacja międzygrupwa
" Zmienna niezależna przyjmuje różne wartości u różnych (grup) osób
" Prowadzi do powstania  danych nieskorelowanych =  danych niezależnych
" Between groups/ between subjects
Manipulacja wewnÄ…trzgrupowa plan z powtarzanymi pomiarami
" Zmienna niezależna przyjmuje różne wartości u tych samych (grup) osób
" Prowadzi do powstania  danych skorelowanych =  danych zależnych
*Ta sama osoba w 1 zadaniu i w 2 zadaniau może mieć wyższe wyniki, bo np. ma
predyspozycje lub np. lepszą pamięć ogólnie. W 1 zadaniu wynik niższy to i w drugim niższy
niż średnia.
" Within groups/ within subjects
Pomiar w psychologii
Psychofizyka, proste pytanie:
Jaka jest relacja między siłą bodz
ca a siłą natężenia reakcji?
Prawo Feduera:
Siła wrażenia zależy od siły bodz
ca logarytmicznie:
S = k * log ( I )
Prawo Stearensa:
Siła wrażenia zależy od siły bodz
ca potęgowo:
S = k * Ia
Dla wymiernych wykładników:
S = k *
Metoda granic zagadnienie progów zmysłowych
Próg w metodzie granic
Średnia indywidualnych wartości progowych z wszystkich serii rosnących i malejących
(przy równej liczbie serii rosnących i malejących)
Metoda stałych bodz
ców
Metoda przymusowego wyboru (lepsza od metody stałych bodz
ców)
teoria afekcji sygnałów
opracowała: Klaudia Korona
16
Metodologia - Wykład X (2008.01.03)
Statystyka opisowa cz.I
Miary tendencji centralnej
Działy statystyki:
Statystyka opisowa
" Dostarcza narzędzi do opisu zjawisk masowych
" Statystyki opisowe (narzędzia)  funkcje, syntetycznie opisujące analizowane zbiory
danych np. średnia arytmetyczna, odchylenie standardowe, zakres zmienności,
spłaszczenie, skośność
Wnioskowanie statystyczne
Rozkład częstości  histogram
Miary tendencji centralnej zamiast całego zbioru pokazują jednego typowego reprezentanta.
użyteczne uproszczenie
Modalna wartość najczęstsza
Opis zbiorowości przez wskazanie typowego egzemplaża* ma większy sens gdy istnieją
egzemplarze, które można zasadnie uznać za typowe.
*czyli stosowanie miar tendencji centralnej
Czym się różnią modalna, mediana i średnia?
Miary zmienności
" Pozwalają sprawdzić na ile typowy reprezentant jest typowy dla zbioru obserwacji
(wskazany przez miary tendencji centralnej)
" Pozwalają mierzyć zmienność, czyli zróżnicowanie dla niego samego (przydatne w
wyjaśnianiu przyczyn złożonych zjawisk)
- Sigma, symbol sumy
- wszystkie elementy poczynając od pierwszego a kończąc na ostatnim
17
Rozstęp  różnica między największym a najmniejszym = zakres zmienności (Xmax-Xmin)
Odchylenie przeciętne
jak daleko pojedyncze egzemplarze odbiegają od średniej? zawsze wynosi zero (tak
samo dużo jest odchyleń in + jak in  i wzajemnie się znoszą) dlatego używamy wartości
bezwzględnej (bez znaków +/- )
Odchylenie przeciętne jest praktycznie nie stosowane.
Wariancja (prawie to samo ale 2)
Odchylenie standardowe
Wariancja  estymator nieobciążony
Funkcja służąca do przewidywania wartości w populacji na podstawie wartości w grupie
- przy przewidywaniu w grupie
- przy przewidywaniu w populacji
18
Metodologia - Wykład XI (2008.01.10)
Korelacja i regresja
Korelacja to współzależność między danymi o charakterze ilościowym lub jakościowym...
Korelacja = współzmienność; albo podobieństwo zmienności
Wspólne występowanie pewnych czynników.
Korelacja:
" Dodatnia  obie wartości rosną (wielkości wprost proporcjonalne)
" Ujemna  1 spada, 2 rośnie (wielkości odwrotnie proporcjonalne)
Korelacja:
" Silna
" Umiarkowana
" SÅ‚aba
Graficzna prezentacja korelacji = wykres rozproszenia.
Korelacja a przyczynowość
Istnienie zależności korelacyjnej nie świadczy o przycyznowości!
Zmienność A jest przyczyną B lub zmienność B jest przyczyną A lub A C B
lub
A B
C
Jeśli nawet powody korelacji są oczywiste  wniosek o kierunku zależności opiera się na
przesłankach logicznych a nie empirycznych (korelacja).
19
Obserwacja korelacji między 2 zmiennymi nie daje żadnych! podstaw do wnioskowania o
charakterze zależności przyczynowych.
Współczynnik korelacji (statystyki):
" [-1;1]
" 0 = brak korelacji
" 1 lub -1 = korelacja zupełna (fikcyjna)
" wartości dodatnie
" wartości ujemne
Współczynnik korelacji
" Pearsona (skale przedziałowe i ilorazowe)
" Spearmana
Wartość współczynnika a siła związku
r2  współczynnik determinancji  określa jaką część (procent) zmiennośći jednej zmiennej da
się wyjaśnić zmiennością drugiej; procent wspólnej zmienności 2 zmiennych
Istnieje również wielozmienna  wersja tego współczynnika:
Współczynnik determinancji wielorakiej, R2
*Korelacja pozorna
Regresja liniowa prosta
pozwala na przewidywanie Y na podstawie X
Równanie regresji liniowej prostej
Ogólnie: Y = b*X+a
a  punkt przecięcia linii regresji z linią x
Korelacja cząstkowa  przykład
" Wyniki w teście pamięci (l. Zapamiętanych słów)
" Wiek (9-16l)
" Siła motywacji nagrodą 20 zł (% chętnych do wzięcia udziału w badaniu)
" r pam wiek = 0,34; r pam mot = 0,45; r wiek mot = -0,36;
" r pam wiek mot = 0,60
Rozkład normalny
20
 straszny wzór
znajoma krzywa :&
Przykłady cech o rozkładzie normalnym:
" Wzrost, waga
" Ciśnienie krwi spoczynkowe
" Cechy osobowości
Dlaczego tyle różnych cech ma taki sam rozkład?
" Czynniki losowe powodują pojawianie się odchyłek od gł. Tendencji
" Odchyłki te najczęściej są małe, rzadziej duże, b. Rzadko  b. Duże
" Kumulowanie się tych czynników losowych powoduje charakterystyczne
rozproszenie, którego modelem jest krzywa rozkładu normalnego
Jeśli zmienna ma rozkład normalny:
" Åšrednia arytmetyczna wskazuje istotÄ™ badanego zjawiska   wynik prawdziwy
" Rozproszenie obserwacji wokół średniej jest wypadkową działania losowych (a więc
nieistotnych) czynników
21
Metodologia  wykład XII
17 I 2008
opracowanie: Kamila Kępińska
SKALA Z:
Wzor i wlasciwosci: [kolorki dla wzrokowcow] :&
z=(x-m):s
x  wynik surowy
m  srednia (to to samo co x z kreska na gorze, ale nie mam takiego symbolu:P)
s  odchylenie standardowe
z  wynik wystandaryzowany
(x-m to odchylenie od średniej)
" czyli skala z odpowiada na pytanie o ile odchylen standardowych dany wynik odbiega
od średniej
" jednostkÄ… skali z jest odchylenie standardowe, a srednia jest rowna zero
" wynik standaryzacji jest rowny 0 wynik surowy jest rowny średniej
rozklad z to rozklad normalny
1. Obszary pod krzywÄ…
100% wyników to cale pole powierzchni pod wykresem rozkładu normalnego
ą 1z (jedno odchylenie) 68,3% wszystkich wyników (68,3% jest w granicach 1 odchylenia
standardowego => np. 68,3% ludzi ma IQ z przedzialu od 85 do 115)
Ä… 2z => 95,5%
Ä… 3z => 99,7%
Reguła 3 sigm: prawie wszystkie obserwacje w rozkładzie normalnym mieszcza się w
zakresie od -3z do +3z)
95% Ä… 1,96z
99% Ä… 2,58z
95% (od  nieskończoności do +1,64z)
99% (od  nieskończoności do +2,33z)
dalej niż ą 3z 0,3%
ą 4z 0,006% przypadków
Ä… 5z 0,0001%
22
PODSTAWY WNIOSKOWANIA STATYSTYCZNEGO:
Pojecia: populacja
proba
parametry
statystyki
populacja zbiorowość generalna  skonczona lub nieskonczona zbiorowość, której
elementy obserwujemy
proba probka  czesc populacji wybrana w określony sposób w celu zbadania własności
proba losowa  p. wybrana metoda wyboru losowego, wszystkie elementy maja jednakowe i
stale prawdopodobienstwo bycia wylosowanym.
Proba reprezentatywna jest próbą losową; jest typowa pod względem pewnych charakterystyk
niezależnie od metody za pomoca której zostanie wybrana
PARAMETRY
STATYSTYKI
Własności populacji
własności proby
(np. srednia, odchylenie standarsowe, współczynnik korelacji)
[nie było na wykładzie ale na cwiczeniach: parametry oznacza się literami greckimi a
statystyki Å‚aciÅ„skimi srednia: µ (mi) / m, wariancja: Ã2 (sigma2)/ s2, odchylenie stand.: Ã
(sigma) / s]
WNIOSKOWANIE STATYSTYCZNE
Estymacja (punktowa lub przedzialowa) Weryfikacja hipotez
Sluzy do szacowania parametrow populacji badanie istotności różnic
między statystykami
Centralne twierdzenie graniczne:
23
Jeśli pobierzemy z populacji bardzo wiele prob o jednakowej wielkości i w każdej obliczymy
srednia to rozklad tych średnich będzie rozkładem normalnym.
Srednia średnich z prob = srednia z populacji.
Odchylenie standardowe tych średnich będzie tym mniejsze od odchylenia w populacji im
liczniejsze proby pobierzemy (będzie tyle razy mniejsze ile wynosi pierwiastek pierwiastek
liczebności jednej proby)
powyższe tyczy się dużych prob około 30-50 osob już można uznac
blad standardowy&
przedzial ufności
(te 2 pojecia siÄ™ jakos pod koniec pojawily)
24