• lus - prawo ludzkie; fas - prawo boskie
• Prawo przedmiotowe, a podmiotowe
• Intuicyjne pojmowanie - sztuka stosowania tego, co dobre i słuszne
• Kazuistyka - przyczyny (indywidualne sytuacje konfliktowe), skutki (ustawodawstwo Justyniana), próby przezwyciężenia - usiłowania system atyzacyjne
• Prawo publiczne - dotyczy społeczeństwa
• Prawo prywatne - interesów klasy panującej:
o Wszelkie prawo, którym się posługujemy dotyczy albo rzeczy, albo osób, albo powództw - Gaius.
o System pandektowy - prawo prywatne materialne (rodzinne i majątkowe - rzeczowe, zobowiązania, spadkowe) i część ogólna (podmioty stosunków prawnych, pojęcie rzeczy, czynności prawne).
• Państwo typu niewolniczego. Formy państwa:
□ Królestwo (753 - 509 p.n.e.) o Republika (509 - 27 p.n.e.) o Pryncypat (27 p.n.e. - 284 n.e.) o Dominat (284 - 476 na zachodzie, 565 na wschodzie)
• Etapy rozwoju prawa prywatnego - wpływ rozwoju sił wytwórczych:
o Okres prawa starorzymskiego (archaicznego) - od założenia Rzymu do połowy III w. p.n.e. (początek wojen punickich - 264 - 146 p.n.e.) o Okres rozwoju i prawa klasycznego - od połowy Ili w. p.n.e. do końca dynastii Sewerów (235 n.e.)
■ Prawa przed klasycznego (do schyłku republiki)
« Prawa klasycznego (pryncypat)
o Okres schyłkowy (prawa poklasycznego) - 235 - do śmierci Justyniana
■ Prawa justyniańskiego (527 - 565)
Źródła prawa rzymskiego:
• Źródła powstania prawa - czynniki prawotwórcze
• Źródła poznania prawa - efekty ich działania
• Prawa ludu rzymskiego składają się z ustaw, uchwał plebsu, uchwał senatu, konstytucji cesarskich, edyktów tych osób, które mają prawo ich ogłaszania, odpowiedzi uczonych.
• Lex duocendim tabulamm - 451-450 p.n.e. - uściślenie prawa zwyczajowego w interesie plebejuszy. Dwie dziesięcioosobowe komisje, każda powołana na rok.
• Prawo prywatne, proces, postępowanie egzekucyjne - społeczno -ekonomiczne stosunki drobnych rolników.
• Brak systematyki, nigdy formalnie nie uchylono
1