3582323833

DATOWANIE BEZWZGLĘDNE

Mimo wielkiej użyteczności metod datowania względnego, ostatecznym celem archeologów jest poznanie rzeczywistego wieku zabytków, stanowisk i artefaktów- wieku określonego w latach astronomicznych. Aby do tego dojść, potrzebne są metody datowania bezwzględnego. Omówię je za chwilę, zaczynając od sposobów tradycyjnych, kończąc zaś na nowoczesnych technikach naukowych.

KALENDARZE I CHRONOLOGIE HISTORYCZNE

Przy datowaniu historycznym istotna jest znajomość sposobu liczenia czasu w starożytności, stosowanych kalendarzy, jak również możliwość przetłumaczenia podawanych w przekazach dat na obowiązujący obecnie system Nawet dokładne, podające wiele dat przekazy mogą mieć jedynie względne znaczenie w datowaniu, jeśli nie umiemy powiązać ich z żadną zrozumiałą dla nas datą kalendarzową. Aby sekwencja dat w starożytnym kalendarzu mogła służyć do datowania bezwzględnego, musimy mieć chociaż jeden „punkt zaczepienia", pozwalający na umieszczenie jej w odpowiednim miejscu w naszej sekwencji chronologicznej (wg systemu n.e. /p.n.e.). Taka możliwość dają między innymi zjawiska astronomiczne, których występowanie w przeszłości możemy odtworzyć z dużą dokładnością. Wydarzenia astronomiczne były obserwowane i odnotowywane w wielu starożytnych cywilizacjach.

Rekonstrukcja chronologii historycznych opiera się na analizie starożytnych przekazów pisanych, takich jak wykazy królów i dynastii (jak np. podany w dziele Manetona Aegyptiaca stosowany- chociaż z pewnymi zastrzeżeniami- do dziś przez historyków starożytnego Egiptu podział na 30 dynastii z zaznaczeniem długości ich panowania), określenia roczne władców i listy eponimów, annały i kroniki. Wykorzystując źródła pisane musimy mieć świadomość, że zawarte w nich dane mogą być nieprawdziwe i należy podchodzić do nich krytycznie.

Zgodnie z obecnym stanem wiedzy trudno byłoby potraktować poważnie informacje, że biblijny Sem żył 600 lat, a władcy mezopotamscy jeszcze dłużej.

Rekonstrukcja chronologii, długości panowania dynastii i poszczególnych władców pozwala niekiedy na bezwzględne datowanie odsłanianych przez archeologów pozostałości dawnych kultur. Znajdowane w materiale archeologicznym przekazy pisane (np. inskrypcje fundacyjne wymieniające imię konkretnego króla, napisy standardowe władców na cegłach w budowlach mezopotamskich, inskrybowane dary wotywne złożone w świątyni itd) umożliwiają- dzięki odniesieniu do wypracowanej uprzednio sekwencji chronologicznej- datowanie bezwzględne czasu powstania poszczególnych budowli, zabytków czy warstw. Ustalenia chronologiczne oparte na przekazach historycznych w wielu przypadkach pozwalają na datowanie pozostałości archeologicznych także na tych stanowiskach, na których nie występują źródła pisane. Dotyczy to nuin. informacji na temat budowy świątyń i innych budowli, których szczątki odnajdujemy, czy też zniszczeń będących konsekwencją wspominanych w źródłach pisanych wojen, najazdów, trzęsień ziemi czy wybuchów wulkanów (jak to miało miejsce w przypadku Pompejów, których zagłada została opisana przez Pliniusza Młodszego), które możemy z dużą dozą prawdopodobieństwa przypisać konkretnym, odsłanianym przez nas warstwom.