3582326283

Dr. Ewa Feder-Sempach Seminarium licencjackie Pytania egzaminacyjne

9. TEORIA UNII CELNEJ

Unia celna - polega na zniesieniu cel i barier pozacelnych w handlu między państwami członkowskimi oraz na wprowadzeniu wspólnej zewnętrznej taryfy celnej wobec państw trzecich.

Preferencje celne iako istota unii celnej i strefy wolnego handlu:

Preferemje - polegają na tym, że kraje należące do unii celnej lub strefy wolnego handlu znoszą cła w handlu wzajemnym, lecz utrzymują je w stosunku do krajów trzecich (tzw. cła zewnętrzne).

Cła zewnętrzne moKa być:

we wszystkich krajach członkowskich ujednolicone (przypadek unii celnej)

każdy kraj członkowski kształtuje je autonomicznie (przypadek strefy wolnego handlu)

Teoria unii celnej sformułowana przez Jacoba Vinera -1950:

Teoria unii celnej zakwestionowała tezę, że utworzenie unii oelnej jest krokiem w kierunku wolnego handlu i w związku z tym, przyczynia się do wzrostu dobrobytu.

Teoria pokazała, że utworzenie unii oelnej przynosi dwojakiego rodzaju efekty: większą liberalizację handlu między państwami członkowskimi relatywnie większy protekcjonizm skierowany na zewnątrz ugrupowania.

Tym samym, wpływ unii celnej na alokację zasobów i dobrobytu może być dodatni lub ujemny.

Teoria wyodrębnia dwa efekty działania preferencji handlowych: kreację handlu (tradecreation) przesunięcie handlu (trade diversion)

Kreacja handlu - oznacza pojawienie się nowych strumieni handlu między krajami liberalizującymi wzajemne obroty handlowe. Nowe strumienie handlu są efektem zastąpienia droższej produkcji krajowej tańszym importem z kraju partnerskiego. Podstawą występowania kreacji handlu są różnice w kosztach produkcji między państwami członkowskimi unii celnej lub strefy wolnego handlu.

Kreacja handlu ma dwa aspekty:

aspekt produkcyjny, polega na bardziej efektywnym wykorzystywaniem zasobów (praca i kapitał będą przyciągane i zatrudniane tam gdzie efektywność produkcji jest wyższa).

aspekt konsumpcyjny, jest efektem zastąpienia droższego towaru krajowego, tańszym towarem pochodzącym z importu, z czym wiąże się wzrost dochodów realnych konsumentów w kraju importującym.

Przesunięcie handlu - oznacza zastąpienie importu pochodzącego od producentów z krajów trzecich, dostawami od mniej efektywnych producentówz kraju partnerskiego, których konkurencyjność cenowa wzrosła na skutek zniesienia wewnętrznych barier handlowych w obrębie unii celnej lub strefy wolnego handlu. Przesunięcie handlu jakkolwiek korzystne z punktu widzenia konsumentów w krajach partnerskich jest szkodliwe z punktu widzenia racjonalnej alokacji zasobów i dobrobytu.

Kreacją i przesuniecie handlu - podsumowanie:

Zarówno kreacja jak i przesunięcie handlu oznaczają wzrost obrotów handlowych na obszarze integrującym się. Efekty tego wzrostu handlu nie są jednak tożsame z punktu widzenia ekonomicznego.

W przypadku kreacji, wzrost handlu przynosi pozytywne efekty produkcyjne i konsumpcyjne, a tym samym przyczynia się do wzrostu dobrobytu. Natomiast w przypadku przesunięcia, wzrost wymiany między państwami członkowskimi wiąże się ze skutkami negatywnymi z punktu widzenia alokacji zasobów i dobrobytu.

W związku z tym za łączny efekt wzrostu dobrobytu ekonomicznego w wyniku stworzenia strefy wolnego handlu lub unii celnej, uważa się nadwyżkę kreacji handlu nad jego przesunięciem wodniesieniu do wszystkich towarów będących przedmiotem handlu.

Wpływ unii celnej na TOT uczestniczących krajów iest niejednoznaczny:

Z jednej strony, każde przesunięcie handlu oznacza pogorszenie TOT, ponieważ tańszy dostawca z kraju trzedego zostaje zastąpiony droższym dostawcą z kraju partnerskiego, a więc ceny płacone za import rosną.

Z drugiej strony, ceny płacone za import z państw trzecich mogą się obniżyć, jeżeli - wskutek przesunięcia - spadnie popyt importowy unii celnej na towary pochodzące z reszty świata. Dyskryminowani kontrahenci z państw trzecich, dążąc do utrzymania swojej pozycji konkurencyjnej na rynkach państw członkowskich, będą skłonni do obniżenia cen towarów eksportowanych na te rynki. W rezultacie, pogarszają się TOT odnośnych państw reszty świata, ale tym samym poprawiają się TOT (i dobrobyt) krajów członkowskich unii celnej.