3582326322

Wczesne średniowiecze:

a)    doktryna imperialna Bizancjum:

Po upadku cesarstwa zachoduiorzymskiego, idea imperium uniwersalnego wcale nie zginęła, a wręcz przeciwnie ugruntowała się na Wschodzie - w Bizancjum. Cesarz bizantyjski nosił tytuł władcy Rzymian i uznawał się za sukcesora światowej władzy cesarzy rzymskich. Bizancjum było państwem niejednolitym; jego ludność, zamieszkująca płw. Bałkański, Azję Mniejszą, Syrię i południowe wybrzeża śródziemnomorza, mówiła wieloma językami, składała się z rozmaitych grup etnicznych, należała do różnych kręgów cywilizacyjnych. Niezbędna była więc integracja polityczno-prawna (integrację zapewniała: władza cesarska, ideologia cezaropapizmu).

1) cezaropapizm: to bizantyjska doktryna imperialna, która miała zapewnić jedność i potęgę państwa; doktryna ta łączyła tradycje rzymskie z elementami chrześcijańskimi, wpływy hellenistyczne z wątkami orientalnymi. Ideologia ta stanowiła wschodnioeuropejską odmianę procesów etatyzacyjnych chrześcijaństwa w epoce kształtowania się feudalnej gospodarki i feudalnych struktur politycznych (Bizancjum jako pierwsze rozwinęło w praktyce polityczne treści i polityczne funkcje religii chrześcijańskiej).

• cechy charakterystyczne struktur politycznych Bizancjum:

kompetencje polityczne cesarza: władca absolutny, źródło prawa, najwyższy sędzia, wykonawca swego prawa, naczelny dowódca. Był bożym namiestnikiem (władca chrześcijański) - zastępcą Boga do spraw doczesnych (wiele było z symboliki zaczerpniętej z pogańskiej tradycji St. Wsch., np. obowiązek adoracji cesarza w pozycji leżącej, insygnia władzy - orzeł, kula ziemska, aureola), kompetencje religijne cesarza: był głową kościoła (wspólnotę chrześcijan utożsamiano ze wspólnotą państwową, a sprzyjała temu doktryna bożego namiestnictwa)

w Bizancjum nie utrwalono zasady dziedziczności tronu (wyraźna tama dla cesarskiego absolutyzmu) - występowała elekcja

b)    idea cesarska i postępy doktryny kościelnej:

Wielkie znaczenie dla postępu średniowiecznej doktryny politycznej miało wskrzeszenie i urzeczywistnienie idei imperialnej przez Karola Wielkiego (cesarz od 800 r.), który również stał się obrońcą Kościoła katolickiego. W okresie panowania Karola Wielkiego, rola cesarza była zdecydowanie wyższa niż papieża (zmiana zaczęła następować po podziale państwa frankońskiego). Ostatecznie w wiekach IX i X zaczęła wzrastać idea prymatu papieskiego, która jednak napotykała na ostry opór ze strony cesarzy zachodnich („spór o inwestyturę”). Faktem jednak jest, że papieżom udało się uzyskać przemożny wpływ nie tylko na politykę państwa kościelnego, ale także na hierarchię duchową w innych państwach. Kościół rzymskokatolicki wykazywał większą aktywność polityczną, aniżeli kościół wschodni.