1636660873

Propedeutyka diagnostyki klinicznej, IV rok O AM Wydz. Farmaceutyczny UJCM 2010/2011

•    4,0-10,0 pg/l (2-20 ng/l) - rak czy łagodny przerost?

PSAD - „gęstość" PSA = poziom PSA/objętość gruczołu (USG): PSAD >0,15 wskazuje na raka stercza

fPSA/tPSA <10 wskazuje na raka stercza, >25 na łagodny przerost

•    >50 (ig/l - zwykle rak przekracza torebkę prostaty

<10 pg/l i brak objawów z układu kostnego - można nie wykonywać scyntygrafii (brak przerzutów do kości)

•    po radykalnym usunięciu prostaty podwyższone wartości PSA utrzymują się przez ok. 3 tygodnie

•    kontrola po radykalnym usunięciu prostaty: co 3 miesiące w pierwszym roku, co 4 w drugim, potem co 6 miesięcy - prawidłowe wartości <0,1 - 0,3 - 0,5 pg/l; wzrost poziomu PSA 1-5 lat przed pojawieniem się klinicznych objawów wznowy

uPA, PAI-1 - enzymy układu fibrynolizy

•    podwyższony poziom u-PA i PAI-1 wiąże się ze złym rokowaniem u pacjentek z rakiem sutka

•    mogą w najbliższych latach wejść do praktyki klinicznej: podwyższony poziom uPA lub PAI-1 u pacjentek z lokalnym rakiem sutka byłby wskazaniem do podania chemioterapii po leczeniu chirurgicznym

•    mają związek z angiogenezą i zahamowaniem apoptozy

Hormony jako markery nowotworowe

- wytwarzane eutopowo (przez nowotwory wywodzące się z tkanki endokrynnej) lub ektopowo (często w drobnokomórkowym raku płuc)

ACTH	zespół Cushinga, rak płuc
PTH	różne (rak wątroby, nerki, sutka, płuc...)
PRL	gruczolak przysadki, rak płuc, rak nerki
ADH	DRP, gruczolak/rak kory nadnerczy, rak trzustki
GH	gruczolak przysadki, rak nerki, rak płuc
kalcytonina	rak rdzeniasty tarczycy
hCG	nowotwory zarodkowe, nowotwory trofoblastu, nowotwory jądra
hPL	nowotwory trofoblastu, gonad, rak płuc, rak sutka
VIP	rak trzustki, rak płuc, guz chromochłonny nadnerczy, neuroblastoma
katecholaminy	guz chromochłonny nadnerczy

hCG - gonadotropina kosmówkowa

•    hCG - ludzka gonadotropina kosmówkowa: dimer a-P (glikoproteina)

•    podjednostka a wspólna dla hCG, LH, FSH, TSH

•    podjednostka P swoista dla hCG

•    we wczesnej ciąży przewaga podjednostki P, w późnej a

•    u pacjentów z nowotworami różnie, zwykle przewaga podjednostki P (wolna phCG + hCG)

•    prawidłowy poziom u nieciężarnych kobiet i mężczyzn <5 IU/1

•    poziom podwyższony u wszystkich pacjentek z nowotworami trofoblastu (nawet >1 min. IU/1), koreluje z masą guza i z rokowaniem