3307664407

mediów²⁵. Inna grupa za punkt wyjścia przyjmuje trójfazowy ewolucyjny model rozwoju marketingu opisany przez R. Keitha²⁶:

■    W pierwszej fazie przedsiębiorstwa działające na rynku były zorientowane na produkt - odzwierciedlały fordowskie przekonanie, że przy niewielkiej zachęcie ludzie kupią wszystko, co tylko firmy wyprodukują.

■    W drugiej fazie producenci zaczęli inwestować w badania marketingowe, aby poznać swoich klientów i wybrać najlepszy sposób przekonania ich lub - jak obecnie zwykło się mówić - „sprzedania” im swoich towarów i usług.

■    W trzeciej fazie, najbardziej wyrafinowanej, badania marketingowe służą jak najlepszemu poznaniu konsumentów, w szczególności ich potrzeb, pragnień, aspiracji, także możliwości, by na bazie zgromadzonej wiedzy opracować produkt „uszyty na miarę” zbadanych potrzeb.

Mamy zatem trzy etapy rozwoju, którym można przypisać wartościujące nazwy: propaganda, sprzedaż, marketing. W literaturze angielskiej i amerykańskiej dla nazwania tej ostatniej fazy pojawia się pojęcie marketing concept²⁷, które można w wolnym przekładzie opisać jako podejście marketingowe zorientowane na odbiorcę. Identyfikacja, antycypacja potrzeb i usatysfakcjonowanie klienta staje się filarem, źródłem wszelkich działań organizacji. Stąd już tylko krok do nazwania podejścia marketingowego pewną filozofią działania na rynku²⁸.

Przyjrzyjmy się teraz opisywanym przez badaczy relacjom dotyczącym rozwoju marketingu politycznego, zarówno tym, które jako kryterium wybrały pojawianie się nowych technologii w dziedzinie mediów, jak i tym opierającym się na wykorzystaniu

²⁵    Por. M. Cockerell, Live at number 10, Londyn 1989, K. Swaddle, Hi-tech elections: technology and development of electioneering sińce 1945, Spring 1988, P. J. Maarek, Political marketing and communication, op. cit, B. I. Newman, The mass marketing, op. cit.

²⁶    Por. R. Keith, The marketing revolution, „Journal of Marketing" January. 1960.

²⁷    Por. C. Barwell, The marketing concept, [w:] The marketing of industrial products, London 1965, s.3, A. 0'Cass, Political marketing and the marketing concept, [w:] „Europcan Journal of Marketing" 1996, nr 30 (10/11), s.45-46, F. Houston, The marketing concept: what it is and it is not, [w:] "Journal of marketing", vol. 50, April 1986, s. 85, N. 0'Shaughnessy, The marketing..., op. cit., s. 1047, D. Wring, Political marketing..., op. cit., s. 101.