4130649675

Socjolog komunikacji literackiej Janusz Lalewicz twierdził, iż niemożliwe jest prawdziwe poznanie procesu komunikacyjnego realizowanego za pomocą książek, jeśli - obok tekstu - nie weźmie się pod uwagę „budowy i działania sieci rozpowszechniania, funkcjonującej w określonej przestrzeni społecznej. Aparat produkcji i dystrybucji, związany z działaniem tych sieci (wydawnictwo wraz z drukarnią, sieć zbytu i kolportażu), wyodrębnia w owej przestrzeni społecznej nowe podziały funkcjonalne i stwarza nowe - w stosunku do kultury pisma - relacje komunikacyjne. Przy całej specyfice książki jako towaru jej rozpowszechnianie ma cechy rynku i narzuca uczestnikom procesu komunikacyjnego role związane z wymianą towarową. Niepodobna być pisarzem nie stając się zarazem dostawcą tekstów dla przemysłu wydawniczego i wytwórcą towaru rzucanego na rynek, nie sposób być czytelnikiem literatury nie zostawszy konsumentem produktów przemysłu księgarskiego” (J. Lalewicz: Socjologia komunikacji literackiej. Problemy rozpowszechniania i odbioru literatury. Wrocław 1985 s. 169).

Przedmiotem kształcenia w zakresie zagadnień wydawniczych i księgarskich będą książki jako produkty/towary oraz procesy związane z ich wytwarzaniem i krążeniem w społeczeństwie. Owe produkty/to-wary należy rozpatrywać pod względem ich właściwości użytecznych dla potencjalnych konsumentów: klientów i czytelników. Problematyka technologii wytwarzania książek i procedur handlu nimi powinna być tylko w takim zakresie, jaki jest konieczny do prawidłowego ich ocenienia jako specyficznych wytworów przemysłowych o pożądanych cechach oraz ustalenia skutków działania instytucji związanych z ich obiegiem. Właśnie takie ujęcie problematyki książek i instytucji, których jest wytworem i faktorem, pozwalają umieścić w kręgu rozważań tylko te „aspekty, czy raczej implikacje procesów poligraficznych, które w sposób wyraźny i niewątpliwy określają funkcjonalne cechy książki i definiują nie tylko pozostałe etapy prac wydawniczych, ale nade wszystko decydują potem o społecznym bytowaniu książki” (Krzysztof Migoń: Nauka o książce. Zarys problematyki. Wrocław 1984 s. 190).

A zatem przedmiotem zainteresowania należy objąć tylko te zjawiska, czynniki, procedury i procesy, które decydują w istotny sposób o użyteczności, trwałości materialnej, czytelności produktów przemysłu wydawniczego i towarów na rynku księgarskim. Takie ujęcie zagadnień jest zbliżone do problematyki towaroznawstwa uprawianego przez ekonomistów. Towaroznawstwo ogólne jest wiedzą o grupach towarowych i poszczególnych towarach, o ich właściwościach, meto-

10