plik


ÿþArtur Fuglewicz, Piotr Ponikowski, Waldemar Banasiak Z Kliniki Kardiologii Wojskowego Szpitala Klinicznego we WrocBawiu Kierownik: prof. dr hab. Waldemar Banasiak Komorowe i nadkomorowe zaburzenia rytmu serca w praktyce ambulatoryjnej V' Wstp Na podstawie licznych obserwacji klinicznych wiadomo, |e sam fakt odczuwa- nia przez pacjenta zgBaszajcego si do lekarza uczucia nierytmicznej lub przyspie- szonej czynno[ci serca nie mo|e powodowa natychmiastowego wBczenia leczenia antyarytmicznego. Jednocze[nie ka|dy chory z podobnymi skargami powinien by poddany wnikliwej ocenie, gdy| w tej niezwykle licznej grupie s pacjenci, których |yciu i zdrowiu mo|e zagra|a niebezpieczeDstwo. S równie| i tacy, którzy mimo nasilonych objawów subiektywnych nie wymagaj w ogóle leczenia farmakologicz- nego, a jedynie spokojnego u[wiadomienia Bagodnego charakteru ich dolegliwo[ci (ryc.1). Ryc. 1. Hospitalizacje z powodu zaburzeD rytmu serca Na wstpie najistotniejsza jest [wiadomo[, |e optymalne postpowanie z cho- rym z arytmi, zarówno komorow, jak i nadkomorow, mo|liwe jest dopiero wów- czas, gdy dokBadnie ocenimy stan ukBadu kr|enia i stwierdzimy lub wykluczymy obecno[ szeregu czynników pozasercowych, mogcych wpBywa na wystpienie bdz nasilenie ju| istniejcych zaburzeD rytmu serca. 10 Wybrane zagadnienia z praktyki lekarza rodzinnego Komorowe i nadkomorowe zaburzenia rytmu serca 11 Czy arytmia komorowa zawsze niesie ze sob Patofizjologia zagro|enie dla |ycia chorego? SzczegóBowe omawianie przebiegu potencjaBu czynno[ciowego poszczególnych Mimo wielu lat do[wiadczeD klinicznych problem nagBego zgonu sercowego jest piter ukBadu bodzco-przewodzcego i wdawanie si w rozwa|ania nad funkcjono- jeszcze daleki od rozwizania. Stosowanie szeregu badaD nieinwazyjnych, jak i in- waniem kanaBów jonowych miocytów ma maBe znaczenie z punktu widzenia leka- wazyjnych pozwoliBo na wyselekcjonowanie wielu parametrów, które pozwalaj rza praktyka. Zostawmy te tematy elektrofizjologom. nam okre[li grup chorych zagro|onych nagBym zgonem sercowym. Niestety naj- Istotna jest natomiast wiedza, |e powstanie trwaBego czy nietrwaBego czstoskur- cz[ciej badania wykonujemy u chorych, którzy prze|yli nagBe zatrzymanie kr|e- czu, zarówno nadkomorowego, jak i komorowego, jest wynikiem pewnego zbiegu nia, a wic w chwili, gdy weszli do grupy najwy|szego ryzyka ponownego zatrzy- niekorzystnych okoliczno[ci. Zaistnienie jednocze[nie trzech czynników, oczywi[cie mania kr|enia. W 75 80% przypadków nagBych zgonów sercowych mechanizmem w ró|nym nat|eniu u ró|nych chorych (zale|nie od wBa[ciwo[ci elektrycznych i me- odpowiedzialnym jest trwaBy czstoskurcz komorowy, który generuje w migotanie chanicznych miokardium przedsionków czy komór), jest bezpo[rednio odpowiedzial- komór i ostatecznie w asystoli. PozostaBe 20% stanowi rozkojarzenie elektrome- ne za wystpienie napadu (ryc. 2). To, co okre[lamy substratem anatomicznym, mo|e chaniczne, Bcznie z zaburzeniami przewodzenia i automatyzmu na poszczególnych by precyzyjnie zdefiniowane, jak np. obecno[ wrodzonych zaburzeD w postaci do- pitrach ukBadu bodzco-przewodzcego, które jednak|e w wikszo[ci przypadków datkowych dróg przedsionkowo-komorowych (zespóB Wolff-Parkinson-White a) czy wystpuje w zaawansowanych stadiach uszkodzenia mi[nia sercowego. te| w obrbie wzBa przedsionkowo-komorowego - obecno[ blizny pozawaBowej czy WedBug ostatnich raportów rocznie w mechanizmie nagBego zgonu sercowego ttniaka lewej komory serca. Jednak|e w cz[ci przypadków mog istnie problemy ginie 1 chory na 1000 osób. W Stanach Zjednoczonych szacuje si ka|dego roku, |e z jednoznacznym okre[leniem takich zjawisk, jak np. przebudowa i rozsiane zmiany 300 000-400 000 zgonów ma charakter nagBy. Spo[ród pozaszpitalnych nagBych wytwórcze czy dysplastyczne mi[niówki przedsionków i/lub komór na skutek prze- zgonów okoBo 85% ma miejsce w domu pacjenta, a 15% w miejscach publicznych. wlekBego niedokrwienia, przeci|enia ci[nieniowego, objto[ciowego (np. migotanie OkoBo 40% nagBych zgonów sercowych odbywa si bez [wiadków. Bardzo istotny przedsionków) lub uwarunkowane genetycznie (kardiomiopatia przerostowa, kardio- w tej zatrwa|ajcej statystyce jest fakt, i| powodem ponad 80% nagBych zgonów jest miopatia rozstrzeniowa czy arytmogenna dysplazja prawej komory). Czynnikiem wy- choroba niedokrwienna serca (ok. 10% kardiomiopatie). W pozostaBych 10% mie- zwalajcym jest w wikszo[ci przypadków pobudzenie dodatkowe (lub seria takich szcz si inne rzadsze przyczyny, tj. zaburzenia automatyzmu i przewodzenia, wady pobudzeD) przedsionkowe lub komorowe, wystpujce wskutek ró|nych zjawisk elek- serca, uwarunkowane genetycznie zespoBy zaburzeD elektrycznych (jak np. zespóB trycznych w miocytach, ale tak|e mechanicznych, np. uraz, pociganie przez nici [ci- wydBu|onego QT) oraz podBo|e nieznane. gniste wypadajcego pBatka mitralnego. Wspomniany  wyzwalacz musi jednak trafi Ju| ta statystyka sugeruje, o czym wspomniano na wstpie, potrzeb szerszego na okre[lon konstelacj warunków elektrycznych (okre[lanych m.in. takimi pojcia- spojrzenia na problem arytmii komorowej w aspekcie poszukiwania i eliminowania mi, jak okres refrakcji, prdko[ rozprzestrzeniania si fal pobudzenia) w ssiaduj- w pierwszej kolejno[ci przyczyn potencjalnie dajcych si usun lub przynajmniej cych ze sob strefach miokardium. Im wiksze ró|nice w warto[ciach tych parame- zniwelowa. trów, tym wiksze prawdopodobieDstwo wyzwolenia arytmii. Istotn rol w zwiksza- niu bdz zmniejszaniu tych ró|nic maj tak zwane czynniki modulujce, których jest tak du|o, |e nie sposób je wymieni w komplecie. Dobrymi przykBadami s stres, nie- Czy mo|na wyselekcjonowa chorych dokrwienie, wpByw leków, wahania napicia ukBadu wegetatywnego, u|ywki itp. z najwikszym ryzykiem wystpienia groznych arytmii komorowych? Koncentrujc si na populacji pacjentów najbardziej zagro|onych, tj. tych, u których rozpoznano chorob niedokrwienn serca lub mo|na j z du|ym prawdo- SUBSTRAT ANATOMICZNY (blizna, ttniak, droga dodatkowa) podobieDstwem podejrzewa na podstawie wystpujcych czynników ryzyka, trze- ba stwierdzi, |e nie ma jednego czynnika, który pozwoliBby oszacowa takie ryzy- ko. Nale|y jednak|e wyraznie podkre[li, |e im bardziej kompleksowo podejdzie- CZYNNIKI my do analizy czynników, takich jak upo[ledzenie kr|enia wieDcowego, stopieD MODULUJCE CZYNNIK dysfunkcji lewej (ale tak|e prawej) komory oraz nat|enie zaburzeD elektrycznych (stres, UA+/ , u|ywki, WYZWALAJCY zbieg okoliczno[ci mi[nia serca, tym trafniej wska|emy na chorego wymagajcego szybkiej pomocy niedokrwienie) (extrasystole, mechaniczny) (ryc. 3). A trafno[ takiej decyzji ma znaczenie niezwykle istotne z punktu widzenia z jednej strony nara|enia chorego na inwazyjne procedury diagnostyczne i leczni- Ryc. 2. Przyczyny napadowych zaburzeD rytmu serca cze, a z drugiej (ekonomicznej) - bardzo wysokich kosztów, jakich wymaga udzie- 12 Wybrane zagadnienia z praktyki lekarza rodzinnego Komorowe i nadkomorowe zaburzenia rytmu serca 13 NIESTABILNOZ ELEKTRYCZNA NIESTABILNOZ Informacje na temat nagBych zgonów w rodzinie chorego, nawracajcych utrat  komorowe zaburzenia rytmu serca HEMODYNAMICZNA przytomno[ci w wieku mBodzieDczym s równie| przydatne, ale istotniejsze w oce-  zaburzenia elektrolitowe  wielko[ serca nie chorych z innym ni| choroba wieDcowa podBo|em groznych komorowych zabu-  przyjmowanie leków AA  obecno[ blizny pozawaBowej rzeD rytmu serca.  czstotliwo[ akcji serca (ttniak pozawaBowy)  zaburzenia równowagi ukBadu autonomicznego Ocena niestabilno[ci elektrycznej serca  stan emocjonalny W celu oceny wBa[ciwo[ci elektrofizjologicznych serca dysponujemy szerokim NIESTABILNOZ WIECCOWA zakresem metod oceniajcych zjawiska elektryczne w sercu, których znaczenie -  wielko[ obszaru niedokrwienia  stopieD rozwoju kr|enia obocznego z punktu widzenia omówionej wy|ej patofizjologii - mo|e by istotne (ryc. 5). Nie- stety stosowane w praktyce klinicznej dotychczasowe metody diagnostyczne cechu- Ryc. 3. Czynniki ryzyka choroby niedokrwiennej j si nisk warto[ci prognostyczn pozytywn i wysok warto[ci wykluczajc. Dlatego analiza ka|dego parametru z osobna nie ma zbyt wielkiego znaczenia w ocenie ryzyka wystpienia nagBego zgonu sercowego. Obecnie nie ma zalecenia lenie skutecznej pomocy w takich wypadkach (rewaskularyzacja, implantacja auto- dotyczcego rutynowego stosowania rejestracji u[rednionego sygnaBu EKG wyso- matycznego kardiowertera-defibrylatora, dalsza opieka specjalistyczna). kiego wzmocnienia (SAECG), zmienno[ci rytmu zatokowego (HRV), dyspersji od- Narzdzia diagnostyczne, jakimi dysponujemy oceniajc ryzyko sercowo-naczy- stpu QT czy zmienno[ci zaBamka T(Twa). Podobnie pojedyncza i zBo|ona ekstrasy- niowe, przedstawiono na rycinie 4. stolia komorowa (PVEs), stwierdzana zarówno w standardowym, jak i w 24-godzin- nym EKG, wskazuje na konieczno[ wykazania lekarskiej czujno[ci i rozszerzenia diagnostyki, ze szczególnym zwróceniem uwagi na chorych po zawale mi[nia ser- VT/VF  stratyfikacja ryzyka cowego, jednak sama nie stanowi odrbnego wskaznika zagro|enia groznymi komo-  Wywiad  EKG, Holter, SAECG, HRV, BRS rowymi zaburzeniami rytmu.  Testy obci|enia (test wysiBkowy, echo z dobutamin) Czynnikami o znaczeniu rokowniczym w omawianej grupie badaD s epizody  Badania izotopowe  Koronarografia " PVEs  pojedyncze i zBo|one  PES  badanie elektrofizjologiczne öø öø ÷ø " nsVT, sVT ÷ø  Badania genetyczne ÷ø ÷ø " SAECG  TK, MR, PET ýø EKG, Holter ýø " dyspersja QT ÷ø ÷ø Ryc. 4. Narzdzia diagnostyczne ÷ø ÷ø " zmienno[ zaBamka T øø øø " HRV  zmienno[ rytmu zatokowego Wywiad " BRs  odruch z baroreceptorów Ryc. 5. Metody oceniajce zjawiska elektryczne w sercu Dane z wywiadu kwalifikujce chorego do grupy podwy|szonego ryzyka: 1) pBe: 75% m|czyzni, 2) nagBe zatrzymanie kr|enia w wywiadzie (40% chorych po przebytym epizo- nieutrwalonych czstoskurczów komorowych oraz nieprawidBowy wynik badania dzie dozna w cigu najbli|szych dwóch lat kolejnego incydentu), niewyja[nione odruchu z baroreceptorów, ale zawsze w poBczeniu z obecno[ci dysfunkcji skur- utraty przytomno[ci (skojarzone lub nie z subiektywnym poczuciem koBatania serca), czowej lewej komory serca (EF < 40%). 3) czynniki ryzyka choroby niedokrwiennej serca, przebyty zawaB serca, Niepodwa|alne znaczenie ma natomiast przebyte nagBe zatrzymanie kr|enia 4) stopieD nat|enia dBawicy piersiowej wedBug klasyfikacji Kanadyjskiego To- i/lub zarejestrowanie trwaBego czstoskurczu komorowego, gdy|, jak wspomnia- warzystwa Kardiologicznego, stopieD dysfunkcji lewej komory wedBug klasyfikacji no, ponad 40% spo[ród tych chorych przebdzie kolejny taki epizod w cigu NYHA w okresie stabilnym, a wedBug klasyfikacji Killipa Kimballa w okresie za- dwóch lat, a ponad 13% umrze w cigu roku, je[li nie wdro|y si odpowiednie- ostrzeD dBawicy, go postpowania. 5) aktywno[ fizyczna, nara|enie na stres, 6) brak skuteczno[ci dotychczasowego leczenia. 14 Wybrane zagadnienia z praktyki lekarza rodzinnego Komorowe i nadkomorowe zaburzenia rytmu serca 15 Ocena niestabilno[ci hemodynamicznej MI Pacjent po { EF < 40% Niezale|nie od metody badania (echokardiografia, badanie izotopowe, wentry- Liczne PVEs, nsVT, sVT kulografia) kluczowe i najbardziej niepodwa|alne znaczenie w przewidywaniu za- Syncope gro|enia nagBym zgonem sercowym (z wszystkich przyczyn, jak i z przyczyn aryt- Nieudokumentowane NZK micznych) ma dzisiaj stwierdzenie dysfukcji/uszkodzenia lewej komory serca wyra- Ryc. 7. Kogo skierowa na badania elektrofizjologiczne? |one jako obni|ona warto[ frakcji wyrzutowej lewej komory (EF) (ryc. 6). EF% (echo, koronarografia, badanie izotopowe) EF% liczba pacjentów liczba zgonów (%) osoba/rok niem pnia lewej ttnicy wieDcowej lub jego ekwiwalentem, zw|eniem trzech gBów- nych ttnic wieDcowych, niedro|n ttnic dozawaBow oraz, o czym ju| wspomnia- zgony ogóBem zgony w prze- biegu arytmii no wcze[niej, z EF < 40% i ttniakiem pozawaBowym w wentrykulografii. W tym miejscu nale|y jeszcze raz podkre[li, |e d|enie do poprawy perfuzji < 20 193 23,1 9,4 21 30 881 17,5 7,7 mi[nia sercowego i poprawy warunków hemodynamicznych kr|enia (farmakolo- 31 40 1432 6,8 3,2 gicznie i inwazyjnie) ma kapitalne znaczenie dla chorych zagro|onych nagBym zgo- nem sercowym i groznymi komorowymi zaburzeniami rytmu. Ryc. 6 Jest jednak populacja chorych, u których diagnostyk sercowo-naczyniow na- le|y rozszerzy jeszcze o inwazyjne badanie elektrofizjologiczne (PES). Samo stwierdzenie w wy|ej wymienionych badaniach obecno[ci ttniaka poza- waBowego, rozlegBej strefy przebytego zawaBu, w szczególno[ci zawaBu [ciany prze- Badanie elektrofizjologiczne dniej, nie obci|a bezpo[rednio ryzyka nagBej [mierci sercowej. Nale|y jednak pa-  programowana stymulacja komór mita o ich po[rednim wpBywie na ocen warto[ci EF, a tak|e strukturalnym i me- chanicznym oddziaBywaniu na niekorzystne zjawiska elektryczne w sercu (zjawisko Celowo wyBczono PES z rozwa|aD o ocenie niestabilno[ci elektrycznej serca, aby re-entry, ektopia komorowa, zaburzenia mechaniki mi[ni brodawkowatych). podkre[li, |e badanie to nie jest rutynowo zalecane do ustalenia ryzyka nagBej [mier- ci sercowej u chorych po zawale mi[nia sercowego, a wrcz nie zaleca si jego wy- Ocena niestabilno[ci wieDcowej konywania w grupie chorych z kardiomiopatiami rozstrzeniow i przerostow, mimo istotnego zagro|enia grozn arytmi komorow. Jakkolwiek stwierdzenie w badaniach Obecno[ niedokrwienia mi[nia sercowego, prawdopodobnie przez destabiliza- nieinwazyjnych licznej ekstrasystolii komorowej (> 20 pojedynczych PVEs/godz., > cj elektryczn obszaru znajdujcego si na pograniczu mi[niówki prawidBowej 10 par komorowych/24 godz.), a szczególnie epizodów nieutrwalonych czstoskur- i niedokrwionej, mo|e zwiksza ryzyko groznych komorowych zaburzeD rytmu. czów komorowych u pacjenta po zawale mi[nia sercowego z obni|on EF < 40%, Dysponujemy szeregiem nieinwazyjnych metod oceny niedokrwienia serca, po- powinno by powodem do skierowania takiego chorego do o[rodka specjalistyczne- czwszy od testu wysiBkowego elektrokardiograficznego, przez farmakologiczne go, posiadajcego obok pracowni hemodynamiki równie| pracowni elektrofizjologii echograficzne próby obci|eniowe, po metody izotopowe obrazowania perfuzji klinicznej. Pracownia taka dysponuje zarówno mo|liwo[ci przeprowadzenia badania mi[nia serca. Niezale|nie od sposobu weryfikacji wystpienie niedokrwienia przy PES, jak i pózniejszego zabezpieczenia wszczepialnym kardiowerterem-defibrylato- niskich warto[ciach obci|enia podczas testu oraz jego dBugotrwaBe utrzymywanie rem (ICD). Podobnie nale|y postpi z pacjentem po zawale z podawanymi w wywia- si po zaprzestaniu wysiBku lub podawania leku zwikszajcego zapotrzebowanie dzie niewyja[nionymi utratami przytomno[ci lub zasBabniciami albo nieudokumento- przepBywu wieDcowego wi|e si z wysokim ryzykiem sercowo-naczyniowym. wanym elektrokardiograficznie nagBym zatrzymaniem kr|enia (ryc. 7). Podobne znaczenie ma wystpowanie dodatkowych zjawisk hemodynamicznych (spadek ci[nienia ttniczego podczas wysiBku) lub elektrycznych (zBo|one formy za- burzeD komorowych) (ryc. 7). Postpowanie terapeutyczne majce na celu zmniejszenie Jednak zBotym standardem w ocenie chorych z chorob niedokrwienn serca ryzyka groznych komorowych zaburzeD rytmu obecnie pozostaje koronarografia. Niezale|nie od wniosków klinicznych dotycz- i nagBej [mierci sercowej cych podjcia decyzji o sposobie i trybie rewaskularyzacji pozwala wyselekcjono- wa pacjentów o najwy|szym ryzyku wystpienia nagBej [mierci sercowej i/lub groz- Zarówno w prewencji pierwotnej (zapobieganie nagBemu zgonowi sercowemu), nych komorowych zaburzeD rytmu. Do tej grupy nale| chorzy z istotnym zw|e- jak i w prewencji wtórnej (zapobieganie kolejnemu incydentowi nagBego zatrzyma- 16 Wybrane zagadnienia z praktyki lekarza rodzinnego Komorowe i nadkomorowe zaburzenia rytmu serca 17 nia kr|enia) pierwszorzdne znaczenie ma postpowanie majce na celu zniwelo- |y od ich zBo|ono[ci, ale zawsze w kontek[cie nieprawidBowo[ci struktury i/lub wanie potencjalnego podBo|a groznych arytmii komorowych (rewaskularyzacja, funkcji ukBadu kr|enia. Wybór sposobu podej[cia terapeutycznego w tej niejedno- aneuryzmektomia), optymalizacja leczenia farmakologicznego oraz stosowanie le- rodnej grupie pacjentów uBatwia uproszczona klasyfikacja na arytmie Bagodne, zBo- ków o uznanym znaczeniu w wydBu|aniu |ycia i zapobieganiu incydentom sercowo- [liwe i potencjalnie zBo[liwe (ryc. 9). -naczyniowym (leki ²-adrenolityczne, inhibitory enzymu konwertujcego, kwas " arytmie zBo[liwe (przebyte NZK, VT/VF)  zawsze powa|ne rokowanie niezale|nie od acetylosalicylowy, antagoni[ci aldosteronu, statyny). Dopiero w nastpnej kolejno- podBo|a ’! o[rodek z pracowni hemodynamiki i elektrofizjologii [ci - rozwa|enie wBczenia leczenia antyarytmicznego, które w praktyce sprowadza " arytmie potencjalnie zBo[liwe zBo|one VEs do nsVT wBcznie ’! niejednorodna grupa si w tym wypadku do amiodaronu. Inne preparaty antyarytmiczne z grup I, III i IV chorych zwykle z nieprawidBowo[ciami w zakresie ukBadu kr|enia; konieczna wnikliwa nie s zalecane. diagnostyka wg przedstawionego algorytmu; najtrudniejsze decyzje terapeutyczne do U pacjentów po przebytym nagBym zatrzymaniu kr|enia, którego przyczyna nie podjcia byBa potencjalnie usuwalna, a które nie wystpiBo w ostrej fazie zawaBu serca, oraz " arytmie Bagodne  osoby z prawidBow struktur i funkcj serca ’! rokowanie zbli|one u chorych z uszkodzon lew komor po zawale z indukowanym podczas PES cz- do chorych bez arytmii; ²-bloker lub bez leczenia farmakologicznego; leki AA grupy stoskurczem komorowym/migotaniem komór, nale|y rozwa|y implantacj kardio- I i III  przeciwwskazane! wertera-defibrylatora. Podobnie nale|y postpi z pacjentami, u których stwierdzo- Ryc. 9. Klasyfikacja arytmii komorowych no przeciwwskazania, nietolerancj lub nieskuteczno[ amiodaronu (ryc. 8). PREWENCJA PIERWOTNA PREWENCJA WTÓRNA Chorzy po przebytym nagBym zatrzymaniu kr|enia i/lub zarejestrowanymi utrwalonymi czstoskurczami komorowymi lub migotaniem komór, niezale|nie od przyczyny (poza ostr faz zawaBu serca), cechuj si zawsze powa|nym rokowa- USUNICIE PRZYCZYNY (PTCA, CABG, aneuryzmektomia, niem i powinni by skierowani do o[rodków specjalistycznych dysponujcych pra- ablacja RF) cowni hemodynamiki i pracowni elektrofizjologii klinicznej i stymulacji serca. Z kolei pacjenci z arytmiami komorowymi o ró|nym stopniu zBo|ono[ci (poza utrwalonym czstoskurczem komorowym i migotaniem komór), ale z prawidBow struktur i funkcj serca, cechuj si rokowaniem dobrym, porównywalnym z ogól- LEKI NIE MAJCE DZIAAANIA ANTYARYTMICZNEGO n populacj. W tej grupie najistotniejsza jest spokojna fachowa i rzeczowa infor- (ASA, beta-blokery, ACEI, statyny, macja dla pacjenta. Leki antyarytmiczne z grup I i III s przeciwwskazane. Najlepiej blokery receptora aldosteronowego) nie leczy farmakologicznie. Dopuszczalne s ²-blokery w przypadkach bardzo ob- jawowych, trzeba mie jednak [wiadomo[, |e mog one paradoksalnie zwikszy ilo[ ektopii komorowej przez zwolnienie dominujcego dotd rytmu zatokowego. LEKI ANTYARYTMICZNE Najtrudniejsze decyzje terapeutyczne dotycz chorych prezentujcych zBo|one formy komorowych zaburzeD rytmu do nietrwaBego czstoskurczu komorowego Amiodaron IIa Amiodaron IIa wBcznie i z ró|nego stopnia nieprawidBowo[ciami stwierdzanymi w nieinwazyj- MI; EF < 40%; ICD Stan po NZK-VT/VF; nych badaniach ukBadu kr|enia. W tej grupie wBa[nie konieczna jest najbardziej SVT, VF w PES sVT  istotny wnikliwa diagnostyka wedBug schematu przedstawionego w tym rozdziale, najcz- hemodynamicznie [ciej równie| w oparciu o o[rodek wykonujcy badania hemodynamiczne i elektro- Ryc. 8 fizjologiczne, posiadajcy mo|liwo[ wszczepiania kardiowertera-defibrylatora. O arytmiach nadkomorowych ogólnie Podsumowanie OkoBo 50% hospitalizacji z powodu zaburzeD rytmu serca przypada w udziale ró|- Reasumujc, odpowiedz na pytanie zadane na wstpie:  Czy arytmia komorowa nym nadkomorowym zaburzeniom rytmu. Ich znaczenie kliniczne z uwagi na to, |e zawsze niesie ze sob zagro|enie dla |ycia chorego?  brzmi NIE. Znaczenie kli- rzadko prowadz do fatalnych skutków, jest oczywi[cie znacznie mniejsze ni| oma- niczne komorowych zaburzeD rytmu zarejestrowanych w elektrokardiogramie zale- wianych wcze[niej komorowych zaburzeD rytmu serca. Jednak ze wzgldu na skal

Wyszukiwarka

Podobne podstrony:
farmakoterapia zaburzen rytmu serca
Leki antyarytmiczne i leczenie zaburzeń rytmu serca
Zaburzenia rytmu serca Fizjopatologia
ICD Nowoczesne Leczenie Zaburzeń Rytmu Serca 30 03 2010 KK
Kardiologia praktyczna 4 Zaburzenia rytmu serca (1)
7 Zaburzenia rytmu serca
Zaburzenia rytmu serca(1)
Kardiologia praktyczna 4 Zaburzenia rytmu serca cz 2
Zaburzenia rytmu komorowe
Dlaczego zwierzęta 7 Rozdział 6 – Zaburzenia rytmu i przewodnictwa serca (arytmia)
zab rytmu serca
Zaburzenia rytmu stymulacja

więcej podobnych podstron