plik


ÿþ1 prof. dr hab. Anna Izabela BrzeziDska Instytut Psychologii Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu " Wczesne dzieciDstwo: okres oiemowlcy + (1) okres poniemowlcy " Zrodkowe dzieciDstwo: (2) okres przedszkolny " Pózne dzieciDstwo: (3) okres szkolny (klasa I-III) 3 Etapy rozwoju a oferta instytucjonalna Okres poniemowlcy 2-3 lata |Bobek, oespóB |Bobowo-proedsokolny, klubik doiecicy, opiekunka domowa, niania Okres przedszkolny 2/3  5/6 lat |Bobek, oespóB |Bobowo-proedsokolny, proedsokole,  oerówka sokolna Okres wczesnoszkolny 5/6  10/12 lat sokoBa podstawowa klasy I-III orao IV-VI 4 D Z I E C I C S T W O Wiek Wiek Wiek mBodszy Wiek niemowlcy poniemowlcy przedszkolny szkolny Okres Okres Okres przej[ciowy przej[ciowy przej[ciowy transition transition transition Kryzys 1 r.|. Kryzys 3 r.|. Kryzys 6 r.|. Autonomia Inicjatywa Produktywno[ versus versus versus wstyd i poczucie poczucie wtpliwo[ci winy ni|szo[ci 5 Okres prenatalny, perinatalny i niemowlcy: przed narodzinami dziecka i pierwszy rok |ycia Problem podstawowy: dopasowanie oddziaBywaD rodziców do potrzeb dziecka a jako[ relacji przywizania: syntonia rodziców i dziecka synchronowanie aktywno[ci dziecka i rodziców koordynowanie linii dziaBania rodziców i dziecka epizody wspólnego zaanga|owania (H. R. Schaffer) analiza skutków niedopasowania (deprywacji vs przeci|enia) oddziaBywaD otoczenia do indywidualnych / specyficznych potrzeb dziecka Obszary badaD i analiz: indywidualny rozwój obojga partnerów, kompetencje osobiste i rodzicielskie jako[ zwizku rodziców, ich wzajemnych relacji, system komunikacji w rodzinie filozofia wychowania dziecka, wizja edukacji wBasnego dziecka radzenie sobie w typowych trudnych dla rodziców sytuacjach, spoBeczna sie wsparcia dla rodziny wiedza o zródBach pomocy specjalistycznej w przypadku pojawiania si problemów nietypowych 6 Wiek niemowlcy i poniemowlcy: 1-3 r.|. Problem podstawowy: wzory rozwoju u dzieci z ró|nych grup ryzyka identyfikacja specyficznych i niespecyficznych czynników ryzyka, czynników ochronnych i czynników wspomagajcych oraz optymalizujcych rozwój dziecka identyfikacja wczesnych przejawów zakBóceD w rozwoju identyfikacja optymalnych dla rozwoju dziecka wzorów interakcji z dorosBymi i rówie[nikami Obszary badaD i analiz: wspomaganie rozwoju dzieci z grup ryzyka takich, jak:  obarczenie wad genetyczn  przedwczesny poród, trudny poród (problem niedotlenienia)  niska waga urodzeniowa  dzieci matek mBodocianych, tak|e nieletnich  dzieci matek uzale|nionych od alkoholu (zespóB FAS) i narkotyków, nosicielek wirusa HIV / AIDS  dzieci rodziców bezrobotnych, wychowujcych je w [rodowisku wykluczonym czy marginalizowanym, dziedziczcym bied aktywizacja lokalnych grup samopomocy rodzin samoorganizacja i tworzenie organizacji pozarzdowych (stowarzyszenia, fundacje) pomoc dla specjalistów  tworzenie zespoBów interdyscyplinarnych 7 jako[ opieki medycznej nad matk i dzieckiem Wiek niemowlcy i poniemowlcy: 1-3 r.|.  cd Problem podstawowy: optymalna dla rozwoju dziecka komunikacja i stymulacja krótko- i dBugofalowe skutki nadmiernej stymulacji we wczesnym okresie |ycia krótko- i dBugofalowe skutki deprywacji we wczesnym okresie |ycia obszary i skutki wczesnej profilaktyki (I stopnia) Obszary badaD i analiz: potrzeby rodziców chccych wspomaga rozwój swych dzieci jak najwcze[niej formy wspomagania rozwoju dzieci i ich efektywno[: profilaktyczne treningi psychomotoryczne rozwijajce zabawy - pokoje / sale zabaw pokoje  stymulacji rozwojowej teatr dla niemowlt wczesna nauka jzyków obcych |Bobki / przedszkola, gBównie niepubliczne, o zró|nicowanej ofercie edukacyjnej formy wspomagania rozwoju rodziców: treningi twórczo[ci grupy rozwijajce zainteresowania rodziców grupy zabawowe grupy wymiany do[wiadczeD 8 Wiek niemowlcy, poniemowlcy, przedszkolny: 1-7 r.|. Problem podstawowy: wzorce rozwoju dzieci o ró|nych rodzajach i poziomach ograniczenia sprawno[ci specyficzne dla rodzaju niepeBnosprawno[ci czynniki ryzyka, czynniki ochronne i czynniki wspomagajce rozwój efektywno[ ró|nych sposobów stymulacji rozwoju Obszary badaD i analiz: formy wspomagania rozwoju dzieci z ró|nymi ograniczeniami sprawno[ci:  rozwijanie zdolno[ci  ksztaBtowanie tzw. umiejtno[ci |yciowych  treningi radzenia sobie w sytuacjach nietypowych formy wspomagania rozwoju rodziców: treningi twórczo[ci grupy rozwijajce zainteresowania rodziców grupy zabawowe grupy wymiany do[wiadczeD  niwelowanie efektu generalizacji niepeBnosprawno[ci np. ruchowej na funkcjonowanie poznawcze czy spoBeczne dziecka, niwelowanie efektu infantylizacji pomoc dla nauczycieli w konstruowaniu i ewaluacji ofert optymalizujcych rozwój dzieci - niwelowanie efektu generalizacji niepeBnosprawno[ci, niwelowanie efektu infantylizacji, osBabianie negatywnego efektu halo 9 Wiek szkolny: 6/7  10/12 lat Problem podstawowy: skutki niedopasowania oferty edukacyjnej do aktualnych zasobów i potrzeb (SAR - strefa aktualnego rozwoju) oraz mo|liwo[ci dziecka (SNR - strefa najbli|szego rozwoju) rola umiejtno[ci czytania i pisania (literacy) w rozwoju poznawczym i kulturowym dziecka, szczególnie w rozwoju wy|szych funkcji psychicznych czynniki zwikszajce gotowo[ (readiness to read) dziecka do opanowania umiejtno[ci czytania i pisania czynniki zwikszajce motywacj dziecka do realizacji zadaD edukacyjnych pod kierunkiem nauczyciela (realizacja tzw. zewntrznego programu wg Lwa S. Wygotskiego, 1971) czynniki zwikszajce umiejtno[ wspóBpracy u dziecka - tutoring rówie[niczy (peer tutoring) 10 Obszary badaD i analiz: aktualizacja wiedzy nauczycieli i rodziców o rozwoju wspóBczesnych dzieci szkolenia dla nauczycieli z uwagi z jednej strony na coraz wiksze zró|nicowanie poziomu rozwoju dzieci, a z drugiej (cho mo|na to traktowa jako czynnik w du|ym stopniu odpowiadajcy za wzrost zró|nicowania) coraz wiksz liczb dzieci dobrze zaznajomionych z komputerami i internetem, a wic posiadajcych znaczn wiedz i umiejtno[ci w niektórych obszarach konstruowanie ofert edukacyjnych dla dzieci-uczniów uwzgldniajcych nowe technologie informacyjne i bardziej zindywidualizowanych e-learning w ksztaBceniu i samoksztaBceniu tworzenie pakietów materiaBów edukacyjnych dostosowanych do potrzeb dzieci o zró|nicowanym tempie rozwoju i ró|nej harmonijno[ci rozwoju pomoc w rozwizywaniu trudno[ci w pocztkowej nauce czytania i w ksztaBtowaniu tzw. bazowych szkolnych umiejtno[ci w zwizku z: nadmiarem kultury obrazkowej w wieku przedszkolnym i wczesnoszkolnym zanikiem czytelnictwa w[ród dorosBych (brak wzorców dla dziecka) Batwym dostpem do programów komputerowych i Internetu wycofywaniem si dzieci w sytuacji, gdy trzeba pokonywa przeszkody i wytrwale wiczy 11 Problemy akceleracji / retardacji rozwoju wzrost ró|nic wzrost interindywidua- zró|nicowania lnych w danej [cie|ek grupie: rozwojowych wiek x pBe (kreodów) w danej grupie: wiek x pBe 12 Zadania rozwojowe okresu poniemowlcego: 2/3 r.|. Newman, Newman, 1984: Havighurst, 1948: " rozwój lokomocji osiganie stabilno[ci fizjologicznej (doskonalenie podstawowych umiejtno[ci motorycznych = formowanie si prostych motoryka du|a) poj dotyczcych " rozwój manipulacji rzeczywisto[ci spoBecznej i (motoryka maBa) fizycznej " rozwój jzyka (pojawia si uczenie si emocjonalnego symboliczna funkcja jzyka) odnoszenia si do " fantazja, tworzenie i rodziców, rodzeDstwa i innych zabawa ludzi " pocztki samokontroli uczenie si rozró|niania (kontrola wBasnych emocji oraz dobra / zBa oraz rozwijanie kontrola otoczenia) si sumienia 13 Zadania rozwojowe wieku przedszkolnego Newman, Newman, 1984: Havighurst, 1948: " identyfikacja z pBci opanowywanie sprawno[ci (ksztaBtowanie si pojcia pBci, uczenie fizycznych koniecznych do si standardów dotyczcych pBci, ró|nych zabaw i gier identyfikacja z rodzicami, preferencje budowanie caBo[ciowej postawy co do roli pBciowej) wobec samego siebie jako " operacje konkretne (odkrycie rozwijajcego si organizmu zasady staBo[ci, umiejtno[ci uczenie si obcowania z klasyfikacji i kombinatoryki) rówie[nikami " wczesny rozwój moralny (sumienie, empatia, przyjmowanie perspektywy innej osoby, poddanie si dyscyplinie) " zabawa grupowa (pojawienie si gier grupowych Bczcych fantazj z kooperacj) 14 Zadania rozwojowe wieku szkolnego Newman, Newman, 1984: Havighurst, 1948: " kooperacja spoBeczna uczenie si odpowiedniej roli pBciowej (do[wiadczanie istnienia ró|nych punktów widzenia, wra|liwo[ na normy rozwijanie si podstawowych spoBeczne i naciski grupy, do[wiadczanie sprawno[ci czytania, pisania intymno[ci z partnerem tej samej pBci) i liczenia " samoocena (rodzi si rozwijanie si poj niezbdnych w samo[wiadomo[, poczucie codziennym |yciu samoskuteczno[ci, ksztaBtuj si rozwijanie si sumienia, wewntrzne kryteria oceny siebie) moralno[ci, skali warto[ci " nabywanie sprawno[ci osiganie niezale|no[ci szkolnych osobistej (sprawno[ci motoryczne, intelektualne  opanowanie mowy pisanej, artystyczne) rozwijanie si postaw wobec grup i instytucji " zabawa zespoBowa (podporzdkowanie celów indywidualnych celom grupy, poznanie zasady podziaBu pracy oraz wspóBpracy vs rywalizacji) 15 proces indywidualizacji, na który skBada si rozwój: " poczucia wBasnej odrbno[ci " poczucia autonomii " samokontroli 16 17 Etapy dzieciDstwa i zwizane z nimi zmiany rozwojowe Wczesne Zrodkowe Pózne Kategorie dzieciDstwo: dzieciDstwo: dzieciDstwo: porównaD wiek poniemowlcy wiek przedszkolny wiek szkolny 2 i 3 rok |ycia 4  6 rok |ycia 7  10/12 rok |ycia Stadium rozwoju " operacji " sensomotoryczne " przedoperacyjne poznawczego konkretnych " moralno[ " moralno[ " moralno[ przedkonwencjonalna przedkonwencjonalna konwencjonalna Faza rozwoju moralnego " moralno[ " moralno[ " moralno[ heteronomiczna heteronomiczna autonomiczna Najwa|niejsza rozwojowo forma " zabawa na serio " zabawa na niby " nauka dziaBalno[ci Dominujca funkcja " spostrzeganie " wyobraznia, pami " uwaga psychiczna Rozwijajcy si " kompetencja komponent " autonomia " inicjatywa pracowito[ osobowo[ci GBówne [rodowisko " dom rodzinny " przedszkole " szkoBa rozwoju Proces zmian Wzrastajca odrbno[ i samodzielno[ 18 Przejawy egocentryzmu w my[leniu dziecicym " Animizm = tendencja, by traktowa rzeczy jako |ywe i wyposa|one w intencje " Artyficjalizm = przekonanie, |e rzeczy zostaBy skonstruowane przez czBowieka lub bosk dziaBalno[ i |e funkcjonuj na wzór ludzkiej wytwórczo[ci " Finalizm = przekonanie, |e rzeczami kieruje jaka[ przyczynowo[ i celowo[; dziecko oczekuje, |e nic nie jest przypadkowe (std liczne pytania dlaczego?). 19 Konteksty rozwoju jzyka dziecka dziecko DOSTARCZANIE OPTYMALNEJ STYMULACJI czste mówienie do dziecka, wyrazne artykuBowanie, adekwatne tempo mówienia, modulowanie gBosu, ró|norodno[ sBownictwa TWORZENIE OKAZJI DO UCZENIA SI JZYKA stwarzanie mo|liwo[ci ró|norodnych interakcji z ró|nymi osobami, rozmawianie z dzieckiem przy ró|nych okazjach, wspólne ogldanie z nim programów telewizyjnych, chodzenie do kina, teatru WSPIERANIE ROZWOJU JZYKA udzielanie pomocy (poprawianie bBdnych wypowiedzi dziecka), dostarczanie informacji (np. nazw przedmiotów), zachcanie do wypowiadania si, wyja[nianie, chwalenie DBANIE O SPRZYJAJCY KONTEKST KULTUROWY dominacja kultury sBowa nad kultur obrazu, wysoki poziom czytelnictwa, wysoki poziom kompetencji literackich i jzykowych, wysoka kultura sBowa 20 Zabawa Zabawa  na serio Zabawa  na niby Kryteria analizy Czas dominacji wczesne dzieciDstwo wiek przedszkolny Podstawowy proces na[ladowanie udawanie, wchodzenie w role Dominujca funkcja spostrzeganie wyobraznia psychiczna u|ywane przedmioty speBniaj przedmiot gra rol czego[ innego U|ywane swoj rzeczywist, typow np. miotBa = koD, By|ka owinita przedmioty funkcj, przedmiot jest tym, czym szmatk = lalka, guziki = warzywa jest np. butelka  butelk, sprzedawane w sklepie Czynnik sytuacja zewntrzna, sytuacja wewntrzna, determinujcy otoczenie dziecka motywy, pragnienia dziecka zainteresowanie samym d|enie do osignicia celu, yródBo dziaBaniem a nie jego rezultatem, umiejtno[ podporzdkowania si przyjemno[ci dziaBanie dla dziaBania reguBom zabawy Zwiadomo[ brak odró|niania sytuacji zabawy odró|nianie sytuacji zabawy od sytuacji zabawy od sytuacji realnej sytuacji nie bdcej zabaw 21 Kryzys rozwojowy: wczesne dzieciDstwo autonomia vs wstyd i wtpliwo[ci poczucie wBasnej odrbno[ci, do[wiadczanie nadmiernej kontroli niezale|no[ci, osobistej autonomii ze strony dorosBych lub zupeBnego jej braku do[wiadczanie przyjemno[ci z samodzielno[ci i sprawowania do[wiadczanie braku przyzwolenia kontroli nad wBasnym dziaBaniem na samodzielno[ i cigBej dominacji woli dorosBego poczucie dobrej i wolnej woli, mo|liwo[ wyra|ania i do[wiadczanie zawstydzania przez realizowania wBasnej woli liczne porównania z innymi, szczególnie ze starszymi od siebie poczucie mo|liwo[ci dokonywania wyborów i posiadania poczucie niedoskonaBo[ci umiejtno[ci podejmowania poczucie zwtpienia we wBasne dobrych i nieszkodzcych nikomu umiejtno[ci decyzji do[wiadczanie nadmiernego wystawiania na ekspozycj spoBeczn 22 Kryzys rozwojowy: wiek przedszkolny inicjatywa vs poczucie winy przyjemno[ z osigania celu czste do[wiadczanie ograniczenia swoich mo|liwo[ci dziaBania poczucie tworzenia  wBasnej rzeczywisto[ci, prowokowania deprecjonowanie, nadmierne wydarzeD krytykowanie wszelkich przejawów inicjatywy dziecka do[wiadczanie przyjemno[ci bycia autorem i realizatorem wBasnych do[wiadczanie czstych pora|ek pomysBów przy próbach obrony swoich interesów i stanowczego ich poczucie, |e nie jest si egzekwowania, konieczno[ skrpowanym regulacjami ustpowania, wycofywania si zewntrznymi, |e maj one sens czste do[wiadczenia poczucia do[wiadczanie |ycia w zgodzie z winy wBasnym sumieniem przegrywanie w rywalizacji z innymi, brak okazji do rozwijania umiejtno[ci wspóBpracy 23 Kryzys rozwojowy: wiek szkolny pracowito[ vs poczucie ni|szo[ci przekonanie o wBasnej przydatno[ci do przekonanie o swojej mniejszej wykonywania obowizków i warto[ci, dziecko ma poczucie, |e nie powierzonych zadaD liczy si w oczach rówie[ników i wa|nych dla niego dorosBych przekonanie, |e jestem kompetentny, jestem fachowcem w jakiej[ dziedzinie poczucie odrzucenia przez grup poczucie warto[ci wBasnej pracy i do[wiadczanie przewagi pora|ek nad warto[ci osobistej sukcesami, wicej negatywnych ni| pozytywnych informacji zwrotnych. poczucie akceptacji przez brak szans wykazania si, brak rówie[ników, poczucie, |e jest si [wiadomo[ci swoich mocnych stron, lubianym, ma si wielu kolegów dziecko nie wierzy, |e w czym[ jest do[wiadczanie uznania ze strony dobre nauczycieli i rówie[ników poczucie niedopasowania, zadania, które otrzymuje s dla niego za trudne, inni wymagaj od niego czego[, czemu nie jest w stanie sprosta nawet bardzo du|ym wysiBkiem 24 WedBug Eriksona (1997) w kolejnych fazach rozwoju jednostka staje przed konieczno[ci poradzenia sobie z napiciem midzy biegunowymi przeciwieDstwami (polarities). Dla rozwoju w ka|dym wieku nie jest korzystne ani kraDcowe osignicie pozytywnego bieguna, ani skrajne zwrócenie si rozwoju w kierunku bieguna negatywnego. Pozytywne rozwizanie kryzysu normatywnego polega na osigniciu równowagi midzy biegunowymi przeciwieDstwami. W ka|dej fazie rozwoju musz pojawi si do[wiadczenia zwizane z negatywnym biegunem kryzysu, aby w przyszBo[ci osoba potrafiBa radzi sobie z sytuacjami, w których do[wiadcza bdzie wstydu i zwtpienia, poczucia winy czy pora|ek:  [& ] wa|ne jest, aby jednostka do[wiadczaBa tak|e negatywnego bieguna ka|dego z kryzysów, gdy| mo|e to wzmacnia jej wysiBki w konfrontowaniu si z trudno[ciami i w rozwizywaniu kolejnych kryzysów rozwojowych (Newman i Newman, 1984, s. 33 34). Do[wiadczanie wstydu oznacza, i| potrafimy rozró|nia nasze adekwatne i nieadekwatne zachowania, a posiadajc taki  wewntrzny mechanizm sygnalizujcy jeste[my w stanie hamowa niepo|dane impulsy, by zachowywa si zgodnie z normami kultury, w której |yjemy. 25 Samoocena u dziecka - ucznia 1) do[wiadczanie sukcesów i pora|ek, Jak wypadam w porównaniu z wynik porównaD osiganych przez innymi? siebie wyników z rezultatami innych S dzieci A M 2) warto[ci i pogldy osób znaczcych, Co ceni moi nauczyciele, O stopieD dopasowania do rodzice, rówie[nicy? obowizujcych standardów, oczekiwaD O C E N 3) oceny pBynce od innych ludzi: Co my[l o mnie inni? Jak mnie rodziców, nauczycieli (oceny szkolne) oraz A oceniaj? rówie[ników 26 27 Cechuje je du|a Batwo[ przystosowywania si do nowych " Najcz[ciej wskazywane warunków. Maj ró|norodne kompetencje jako najlepsi przyjaciele. zapewniajce im sukces w wielu dziedzinach. " Rzadko wskazywane Cechuje je umiejtno[ wspóBpracy w jako  nielubiane . grupie, ch dzielenia si, uwzgldniania potrzeb wspóBtowarzyszy zabawy i nauki. Charakterystyczny jest niski poziom agresji. Czsto zostaj  naturalnymi liderami w grupie. Czsto s zaniedbywane przez dorosBych. Tworzy im si niewiele okazji do doskonalenia kompetencji spoBecznych. 28 Dzieci lekcewa|one / zaniedbywane: Maj wysoki poziom lku " Rzadko wskazywane spoBecznego (lk przed jako najlepsi ekspozycj spoBeczn). przyjaciele. Ujawniaj czsto symptomy depresyjne. " Rzadko wskazywane Maj niskie poczucie wBasnych s jako  nielubiane . spoBecznych kompetencji. S nie[miaBe i maBo pewne siebie . Maj poczucie osamotnienia, zwykle bawi si same lub na obrze|ach wikszej grupy. Nie potrafi peBni roli lidera. Nie umiej wspóBpracowa z innymi. 29 Czsto s agresywne, wzniecaj " Rzadko wskazywane kBótnie i bójki. przez kogo[ jako Prezentuj zachowania destrukcyjne.  najlepszy przyjaciel . Maj niski poziom kontroli emocjonalnej. " Czsto wskazywane s Cechuje je niska samoocena dotyczca osigni szkolnych. jako  nielubiane . Czsto naruszaj reguBy szkolne, s sBabymi uczniami, czsto przedwcze[nie rezygnuj z dalszej edukacji Czsto podejmuj próby nawizania kontaktów spoBecznych, ale nie radz sobie w wielu sytuacjach spoBecznych. Maj problemy z adaptacj w pózniejszych okresach |ycia. 30 Ujawniaj wiele " Czsto wskazywane zachowaD dewiacyjnych, przez kogo[ jako mimo posiadania  najlepszy ró|nych umiejtno[ci przyjaciel . spoBecznych na dobrym poziomie. " Czsto wskazywane s jako  nielubiane . Nie potrafi konstruktywnie pracowa w zró|nicowanej grupie. 31 Dwa rodzaje wpBywu relacji z rodzicami na stosunki midzy rówie[nikami WpByw bezpo[redni WpByw po[redni = poprzez  projektowanie = poprzez wpByw spoBecznego |ycia dziecka do[wiadczeD rodzinnych na zachowania wzgldem Rodzice dokonuj wyboru miejsca zamieszkania, miejsca zabaw, spacerów. rówie[ników Rodzice maj wpByw na wybór towarzyszy Wa|na jest jako[ przywizania z okresu zabaw. wczesnodziecicego - bezpieczne Rodzice bezpo[rednio wBczaj si w przywizanie sprzyja pozytywnym relacjom dziaBania dzieci - przez np. proponowanie, z rówie[nikami. inicjowanie rodzaju aktywno[ci, godzenie, Wa|ny jest styl wychowania w rodzinie, jako gdy dzieci rywalizuj o zabawk, ustalanie  rama dla systemu wymagaD, kar i nagród, zasad zabawy. sposobu udzielania dziecku wsparcia. Dotyczy to bardziej dzieci mBodszych ni| Rodzice przekazuj normy zachowaD starszych. spoBecznych wzgldem  ludzi w ogóle . Poczwszy od wieku przedszkolnego zbytnia ingerencja ze strony rodziców mo|e ogranicza umiejtno[ci spoBeczne dziecka. 32 Zmiany [rodowiska rozwoju w okresie dzieciDstwa Zagro|enia dla rozwoju: Eksploracja niestabilno[ najbli|szego WIy opiekun dziecko otoczenia pod otoczenia kontrol deprywacja / dorosBego przeci|enie Zrodowisko wychowawcze wczesnego dzieciDstwa 33 Zagro|enia dla rozwoju: nadmiar kontroli Eksploracja dziecko opiekun WIy niedostatek kontroli najbli|szego otoczenia Zrodowisko wychowawcze wczesnego wieku przedszkolnego 34 Zagro|enia dla rozwoju: nieczytelno[ sytuacji niespójno[ reguB spoBecznych dorosBy dorosBy brak stymulacji  poprzez Eksploracja sBowo (mowa dorosBego [wiata rówie[nik nie peBni funkcji dziecko  prawdziwego regulujcej zachowanie rówie[nik i  fikcyjnego dziecka) ubogie kontakty spoBeczne z ludzmi w ró|nym wieku ubogie w oferty dziaBania otoczenie Zrodowisko wychowawcze póznego wieku przedszkolnego 35 rówie[nik Zagro|enia dla rozwoju: Poznawanie niekompetentny dorosBy [wiata opiekun  prawdziwego : dziecko pojcia potoczne ubogie kontakty dorosBy vs. pojcia z rówie[nikami naukowe rówie[nik osamotnienie w kontakcie z mass mediami, internetem Zrodowisko wychowawcze wieku szkolnego 36 Efekty rozwojowe: z czym dziecko koDczy II er rozwoju i do czego jest gotowe w erze III 1. Czas dzieciDstwa to okres opanowywania przez dziecko w czasie ok. 10 lat wielu nowych umiejtno[ci, nawizywania nowych relacji spoBecznych z rówie[nikami i dorosBymi, wchodzenia w nowe, coraz szersze spoBeczne [rodowiska. 2. To czas odkry, fascynacji dziecicych, coraz lepszego rozumienia otaczajcego [wiata i siebie samego. 3. Nowe kompetencje dziecka coraz bardziej ugruntowuj jego poczucie odrbno[ci i pozwalaj na osiganie coraz wikszej samodzielno[ci w ró|nych sferach funkcjonowania. 4. Zrodowisko domowe przestaje by gBówn aren jego aktywno[ci, dziecko wkracza w nowe obszary spoBeczne, gBównie zwizane z relacjami z rówie[nikami, ale tak|e wirtualne, gdzie w [wiecie Internetu zdobywa coraz szersz wiedz i opanowuje nowe umiejtno[ci. 5. Zdarza si coraz cz[ciej, |e dziecko w opanowywaniu nowoczesnych technologii czsto przewy|sza poziomem swoich kompetencji 37 dorosBych i mo|e w tym obszarze z powodzeniem peBni rol ich nauczyciela. Wszystkie do[wiadczenia zgromadzone w kolejnych fazach dzieciDstwa to zasoby, które bd stanowiBy podstaw formowania si to|samo[ci psychospoBecznej  centralnego procesu kolejnej ery w rozwoju czBowieka, jak jest okres dorastania. Odrbno[ i samodzielno[ to osiowe osignicia rozwojowe dziecka, które predysponuj je do poradzenia sobie z wyzwaniami rozwojowymi, jakie przynosi okres adolescencji. 38 39

Wyszukiwarka

Podobne podstrony:
chemia analityczna wyklad i
wyklad i 4 Zaklad
Wyklad i ! FiR
Wykład 2 struktury algebraiczne II
Wykład 2 struktury algebraiczne II
Wykład 6 przestrzenie liniowe II
Wykłady 2014 part II
Biochemia TZ wyklad 11 biosynteza II aminokwasy low
Budownictwo Ogolne II zaoczne wyklad 13 ppoz
Program wykładu Fizyka II 14 15
Wyklad II skrot
13 F II wyklad 22 05 13
wykład 4 żywienie dzieci zdrowych

więcej podobnych podstron