19569

2

Twierdzenia, które nie mieszczą się w tych dwóch kategoriach mają charakter metafizyczny i pozbawione są wartości naukowej. Nie opisują one świata, lecz co najwyżej pozwalają wyrazić nasze uczucia (wypowiedzi emolywno - apelalywne: poezja literatura, większość' filozofii

Fundamentem wiedzy realnej są zdania .sprawozdawcze' ('protokolarne') Są to najprostsze, bezpośrednio zrozumiale zdania opisujące zmysłowe doświadczenia (np. „samochód jest czerwony" Te elementarne zdania są skłachitkami zdali złożonych Jeśli treści jakiegoś zdania złożonego nie da się wyrazić przy pomocy konauikcji zdaii sprawozdawczych to jest to zdanie metafizyczne Wiedza formalna dotyczy reguł prawomocnego przechodzenia od zdań prostych do zdai złożonych, bądź też sprowadzania zdań złożonych do kaniunkcji zdań protokolarnych.

Neopozytywstyczna koncepcja zdań sprawozdawczych opinała się na założmiu (przejętym od L Wittgensteina). że struktura świata jest taka sama jak struktura doskonałego języka, którym wyrażamy nasze poznanie (koncepcja aioriii/iiai logicznego) Zgodnie z tym założeniem. substancję świata tworzą przedmioty Przedmioty mogą być ze sobą w określony sposób „powiązane^-, tworząc przez to najprostszy (atomowy) fakt. Sposób „powiązania^- danych przedmiotów, relacje jakie między nimi zachodzą nazywamy strukturą faktu atomowego W języku przedmiotom odpowiadają nazwy, a faktom - zdania Nazwa jest przyporządkowana przedmiotowi umownie, natomiast związek między zdaniami i faktami ma charakter konieczny zdanie jest bowiem opisem (obrazem) faktu W opisie tym odzwierciedlana jest stmkhua tego faktu (czyli relacje jakie zachodzą miedzy przedmiotami ujętymi w ramach faktu), a nie jego treść. Mówiąc inaczej: odzwierciedlane są te właściwości faktu atomowego, które można ująć ilościowo, a nie jakościowo. Właściwości ilościowe mają charakter obiektywny i podlegają weryflcacji. Właściwości jakościowe mają charakter subiektywny, a ich występowanie lub brak nie może być przedmiotem naukowego sprawdzania

Według neopozytywistów językiem, który najlepiej nadaje się do opisu czas owo-przestrzennych, ilościowych właściwości bytu jest język fizyki Dlatego w tym właśnie języku powiimy być formułowane najprostsze zdania empiryczne (zdania sprawozdawcze) i na ten język powinny być przekładane wszystkie twierdzenia nauk szczegółowych (fi/ykali/iu)

Prawdziwość zdania atomowego (sprawozdawczego) polega na jego zgockiości z faktem atomosvym. Prawdziwość zdania złożonego zależy od prawdziwości tworzących go zdań prostych. Ogólne twierdzenia nauk szczegółowych są prawdziwe, jeśli można je sprowadzić do pewnej grupy zdań protokolarnych. Jeśli treści tych twierdzeń nie da się przedstawić przy pomocy zdań sprawozdawczych, to nie mają om wartości nai&owej i zaliczają się do metafizyki.

Koncepcja zdaii protokolarnych rodziła wiele tmckiości i była przyczyną licznych dyskusji i sporów Członkowie Koła Wiedeńskiego nie rozstrzygnęli jecbioznacznie kwestii, jakie zdanie należy uznać za sprawozdawcze. O Neurath opowiadał się za rozwiązaniem, ze ma to być zdanie opisujące wrażenia określonej osoby np „Pan X widzi książkę na stole" R Camap chciał, aby to było zdanie obiektywne typu „książka leży na stole", podlegające unerstdnektywnemu sprawdzeniu

Źródłem dodatkowych trucbiości był postulat fizykalizmu zakładający konieczność irufikacji języka nauki przy pomocy języka fizyki Okazało się bowiem, że niemożliwe jest przetłumaczenie na ten język nie tylko większości twierdzeń nauk humanistycznych, lecz również wieki tez nauk przyrodniczych

Złudzeniem okazało się przekonanie, że zdanie protokolarne jest zdaniem pewnym, nie wymagającym już weryflcacji. W nauce nie ma żadnych absokitnie pewnych zdaii Zdania protokolarne nie są wyjątkiem od tej reguły Zmieniają się one stosownie do zmiany naszego opisu świat* Według Neuratha. jeśli pewne zdanie przyjmujemy jako protokolarne, czynimy to na zasadzie konwencji Uznajemy, iż jest ono prawdzie, jeśli lite jest sprzeczne z systemem zdań już zaakceptowanych Jeszcze bardziej radykakie stanowisko zajął Schlick. który w ogóle odrzucił koncepcję zdań protokolarnych, twierdząc, że w procesie budowy wiedzy zdania te nie są pierwotnie ani w sensie czasowym, ani też w sensie logicznym. Taka ewolucja poglądów oznaczała kres teorii zdań protokolarnych i rezygnację z konsekwentnego empiryzmu który był punktem svyjścia filozofii neopozytywizmu

II. Filozofia jako logiczna analiza języka Postulat walki z metafizyką byl realizowany nie tylko poprzez odwołanie się do doświadczenia jako funda metru wszelkich nauk. lecz również dzięki zwróceniu uwagi na znaczenie analiz językowych w procesie fermułowania i weryfikacji naszego poznania Była to naturalna konsekwencja przyjętego przez Koło Wiedeńskie założenia, że stnśctura języka odpowiada stnduurze świata Badając logiczne powiązania łączące poszczegókie elementy języka dowiadujemy się o strukturze odpowiednich fragmentów otaczającego nas śsriata

Wyspecjalizowaną naiką zajmującą się badaiiami dotyczącymi języka jest semiotyka Dzieli się ona na trzy działy: a semantykę opisuje stosunki zachodzące miedzy znakami a rzeczywistością do której odnoszą się znaki (denotacja. prawdziwość. itp); b pragmatykę opisuje stosunki miedzy znakami a ich nadawcami lub odbiorcami. O' syntaktykę - opisuje stosunki zachodzące miedzy znakami wewnątrz języka, odwołując się przy tym wyłącznie do kształtu wyrażeń, a nie ich znaczenia; pozwala ocenić poprawność każdego zwrotu z punktu widzenia jego zgockiości z przyjętymi regułami konstniowariia wyrażeń